Ukrayna, 2024 yılına Ukrayna Silahlı Kuvvetleri Başkomutanı Valeriy Zalujnıy’nin istifa edeceği yönündeki söylentilerle girdi. Kısa süre sonra Zalujnıy, İngiltere Büyükelçisi olarak atandı ve Ukrayna ordusunda bir dizi önemli değişikliğe yol açtı. Yerine geçen Oleksandr Sırskiy, birçok general ve subayın görev yerini değiştirdi. Bu durum, cephe hatlarındaki sevk ve idare anlayışını doğrudan etkiledi.
Avdiyivka çatışmaları ve Rus ilerleyişi
Ukrayna ordusu için ise 2024 yılı, Ekim 2023’te başlayan ve Şubat 2024’te sona eren Avdiyivka çatışmalarının sonuçlanmasıyla başladı. Beş ay süren bu çatışmalarda Rus güçleri 47 binden fazla asker kaybetti. Ancak Avdiyivka’nın ele geçirilmesiyle Rusya, 2022’den bu yana en büyük toprak kazanımını elde etti ve Ukrayna topraklarında 56 kilometrelik bir ilerleme sağladı. Bununla birlikte, bu ilerleme oldukça yavaştı ve günlük yalnızca 150 metre gibi sınırlı bir hızla gerçekleşti.
Rusya’nın saldırı yoğunluğundaki artış
Rusya, 2024’te savaşın şiddetini neredeyse iki katına çıkardı. Yılın başında aylık 2 bin ila 3 bin çatışma yaşanırken, Haziran ayında bu sayı 4.500 ila 5 bine yükseldi. Rusya, asker sayısını yalnızca 150 bin artırarak toplamda 600 bine ulaştı.
Avdiyivka’dan Pokrovsk’a kadar uzanan cephelerdeki pozisyonlarını önemli ölçüde güçlendirdi. Kurakhove, Vuhledar ve Berdiansk bölgelerinde cepheleri birleştirerek 50 kilometrelik kesintisiz bir hat oluşturmayı başardı.
Bu süreçte Ukrayna, Avdiyivka, Vuhledar, Selydove, Krasnohorivka ve Ukrayinsk gibi önemli şehirleri kaybetti. Rusya’nın 2023’teki Ukrayna karşı taarruzunda kaybettiği tüm pozisyonları geri kazandığı gözlemlendi. 2025 yılında, 60 bin nüfuslu Pokrovsk ve Sloviansk-Kramatorsk bölgesinin savaşın merkezine dönüşmesi bekleniyor.
Yeni cephelerin açılması ve Ukrayna direnişi
2024 boyunca Ukrayna ve Rus işgal güçleri birçok yeni cephe açtı. Ukrayna, Herson bölgesindeki Krinki’den geri çekilmek zorunda kalırken Kursk bölgesinde bazı bölgeleri kontrol altına aldı.
Rus birlikleri Toretsk ve Çasiv Yar’da şehir savaşları başlattı. Toretsk’e yapılan ani saldırı Ukrayna savunmasını hazırlıksız yakaladı ve Rus güçleri hızla şehrin içine ilerledi. Ancak Ukrayna birlikleri durumu stabilize etmeyi başardı ve altı aylık çatışmaların ardından Ruslar şehrin sadece yarısını kontrol edebildi.
Çasiv Yar’daki çatışmalar ise bir yılı aşkın süredir devam ediyor ve Ukrayna birlikleri şehrin çoğunu kontrol ederek düzenli karşı saldırılar gerçekleştiriyor.
Kuzey ve Doğu Cephelerindeki gelişmeler
Rusya’nın Sloviansk’ı kuzeyden çevreleme çabaları Liman-Siversk cephesinde sınırlı başarıyla sonuçlandı. Liman için kilit öneme sahip Terny’ye yönelik saldırılar ise durağan bir şekilde seyretti. Analistler bu bölgedeki saldırıların 2025 yılına ertelendiğini dile getiriyor.
Harkiv bölgesinde toplanan Rus birlikleri, Vovçansk’ı ele geçirme, Oskil Nehri’ni Dvorichna yakınlarında geçme ve Kupyansk ile Borova bölgelerinde saldırı başlatma girişimlerinde bulundu.
Ukrayna, Vovçansk ve Dvoriçna yakınlarındaki cepheleri stabilize etti. Ancak Kupyansk’ta önemli kayıplar yaşadı. Rus güçleri, Kupyansk ve Borova arasındaki Ukrayna tutunma noktasını bölerek hem güney hem de kuzey yönünde ilerlemeye odaklandı.
Ukrayna’nın Kursk Operasyonu ve Stratejik etkileri
Ukrayna’nın Kursk bölgesindeki operasyonu, savaşın seyrini değiştirdi ve çatışmaları Rus topraklarına taşıdı. Ukrayna Genelkurmayının planlarının tüm ayrıntıları açıklanmamış olsa da bu planların bazıları başarısız oldu.
İlerleyen dönemde Rus karşı saldırısı başladı ve Ukrayna kontrolündeki alanlar yılın sonuna doğru yarıya indi. Ancak Ukrayna, Kursk bölgesindeki Suca’yı kontrol ederek buradan bir mesaj verdi ve Rusya’nın Sumi bölgesinde tehdit oluşturacak yeni bir cephe açmasını engelledi.
İHA, İDA, F-16 ve uzun menzilli saldırılar
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, Kursk bölgesine giriş yapmakla kalmadı, aynı zamanda savaşı Rusya’nın derinliklerine taşıdı. Yeni insansız hava araçları ve füzelerle birlikte saldırı alanını genişletti. Bu süreçte Rusya içindeki pek çok tesis ve fabrika, Ukrayna’nın hedefi haline geldi. İnsansız araçlarla yapılan saldırıların organize bir hale gelmesi için Ukrayna, İnsansız Sistemler Kuvvet Komutanlığı’nın kurulmasına karar verdi. Zelensky’nin 6 Şubat tarihinde attığı imzanın ardından, Mayıs ayında komutanlık ile ilgili kararname imzalandı.
2024 yılı içinde F-16 savaş uçaklarını envanterine ekleyen Ukrayna, yılsonunda Rusya’nın “oyun değiştirici” olarak görülen güdümlü bombalarını büyük ölçüde etkisiz hale getirdi. Rusya artık Karadeniz üzerinden savaşa doğrudan bir etki edemez hale geldi ve Kırım’daki askeri üsleri ile havaalanları tamamen harap edildi.
Biden’ın ABD tarafından Ukrayna’ya sağlanan uzun menzilli ATACMS füzelerinin Rusya topraklarında kullanılmasına izin vermesi, 2024 yılının en önemli gelişmelerinden biri olarak kabul edildi.
Savaş boyunca denizde İDA’lar eşliğinde beklenmedik saldırılar ve başarılar elde eden Ukrayna, 2024 yılının son gününde şaşırtıcı bir başarıyı daha gerçekleştirdi. Ukrayna’ya ait bir İDA, Sea Dragon füzeleri fırlatarak Rusya’ya ait bir Mi-8 helikopterini düşürdü.
Rusya’nın kayıpları açısından 2025 yılına kısa bir bakış
Rusya, 2024 yılı boyunca 3.300 kilometrekarelik Ukrayna toprağını işgal etti ama bunun bedelini ağır ödedi. Batılı kaynaklara göre 2024 yılı içinde yaklaşık 430 bin Rus askerinin öldüğü söyleniyor. Savaşın ilk iki yılında Ukrayna, 360 binden fazla Rus askerini etkisiz hale getirdiğini belirtti.
Ukrayna Savunma Bakanlığı 1 Haziran’da yaptığı açıklamada, Mayıs ayında Rusya’nın asker kayıplarının 38.940’a ulaştığını ve bunun Rusya’nın topyekûn işgalinin başlangıcından bu yana en yüksek aylık rakam olduğunu söyledi.
2024’ün başında günlük binden Rus askeri ölürken, aynı yılın sonunda bu sayı neredeyse iki katına çıktı. Son dönemde bir günde 2 binden fazla Rus askerinin etkisiz hale getirildiği bir rekor kırıldı. 2025’te bu tür rakamların sıradan hale gelmesi bekleniyor.
Bu süreçte Rusya Federasyonu’nda halk sekizinci kez Devlet Başkanı seçmek için 15-17 Mart 2024 tarihleri arasında sandık başına gitti. Vladimir Putin, seçimde zafer elde etti ve kabine değişikliği kapsamında ilk adımını attı. 12 yıldır Rusya Savunma Bakanı olan Serygey Şoygu’nun görevden aldı. Şoygu’nun yerine Başbakan Yardımcısı Andrey Belousov atandı.
Ukrayna ordusundaki mühimmat sıkıntısı ve reform çabaları
Rusya, zırhlı araçlar ve topçu mühimmatı konusunda ciddi bir azalma yaşarken, Ukrayna yılbaşında yaşadığı topçu mühimmatı eksikliğini gidermeyi başardı ve yılsonunda, en azından kısmen eşit bir konuma ulaştı.
Kara kuvvetlerinde ise ciddi yapısal değişiklikler gerçekleştirildi. Cephe hatlarındaki birimlerin daha etkin şekilde yönetilmesi için yeni komuta zincirleri oluşturuldu. Bu değişiklikler, savaşta yorgun düşen birliklerin düzenli olarak rotasyona tabi tutulmasını sağladı. Ayrıca cephede görev yapan askerlerin moralini yükseltmek ve operasyonel etkinliği artırmak amacıyla lojistik destek süreçleri yeniden organize edildi.
Ukrayna ordusundaki reform süreci sadece teknik değil, aynı zamanda organizasyonel ve stratejik düzeyde de gerçekleşti. Genelkurmay, savaşın değişen dinamiklerine hızlı yanıt verebilmek için daha esnek bir karar alma mekanizması geliştirilmeye çalışıldı.
Bu reformlar, Ukrayna’nın savaşta daha çevik ve etkili bir şekilde hareket etmesini sağladı. 2025 yılında bu değişimlerin daha geniş kapsamlı sonuçlar doğurması ve Ukrayna’nın askeri kapasitesinin önemli ölçüde artması bekleniyor.
