ABC News’in haberine göre, Amerika Birleşik Devletleri ile Çin Halk Cumhuriyeti arasında varılan kısa vadeli ticaret anlaşması, iki ülke arasındaki aylardır süren gerilimi geçici olarak dindirdi. Güney Kore’nin Busan kentinde ABD Başkanı Donald Trump ile Çin Devlet Başkanı Şi Cinping arasında gerçekleştirilen yüz yüze görüşmenin ardından duyurulan anlaşma, birçok stratejik sektörü etkileyen maddeler içeriyor.
Trump, anlaşmayla birlikte Çin’den ithal edilen bazı ürünlerdeki %20 oranındaki fentanil bağlantılı gümrük vergilerinin %10’a indirildiğini, böylece Çin mallarına uygulanan toplam efektif vergi oranının %57’den %47’ye gerilediğini açıkladı. Anlaşma, bir yıl süreyle geçerli olacak şekilde yapılandırıldı.
Nadir Toprak Elementleri
Anlaşmanın dikkat çeken başlıklarından biri nadir toprak elementleri oldu. Çin, bu hayati hammaddelere yönelik ihracat kısıtlamalarını geçici olarak askıya aldı. Bilindiği üzere, nadir toprak elementleri başta yarı iletkenler, yapay zekâ sistemleri, akıllı cihazlar ve savunma sanayii olmak üzere pek çok stratejik alanda kullanılıyor.
Çin Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, kısıtlamaların durdurulduğu resmen bildirildi. Trump ise bu kararın, bir yılın sonunda rutin biçimde uzatılabileceğini ifade etti. Çin, küresel nadir toprak madenciliğinin yaklaşık %60’ını, işleme kapasitesinin ise %90’ını elinde bulunduruyor. Georgetown Üniversitesi’nden eski Ulusal Güvenlik Konseyi yetkilisi Dennis Wilder, Çin’in bu adımının ABD açısından somut bir geri adım olduğunu belirtti ancak taahhütlerin detaylarının henüz netleşmediğini vurguladı. Wilder’a göre, ABD’nin bu alandaki dışa bağımlılığı önümüzdeki 5 ila 10 yıl boyunca devam edecek.
Tarım Ürünleri ve Soya Fasulyesi
Anlaşma çerçevesinde Çin, ABD’den büyük miktarda tarım ürünü ithalatına yeniden başlayacağını taahhüt etti. Trump, Çin’in başta soya fasulyesi ve darı olmak üzere Amerikan tarım ürünlerine kapılarını yeniden açtığını duyurdu. ABD Hazine Bakanı Scott Bessent’in açıklamasına göre, Çin bu yıl içerisinde 12 milyon metrik ton, önümüzdeki üç yıl boyunca ise her yıl en az 25 milyon metrik ton soya fasulyesi satın alacak. Bu rakamlar, ticaret savaşından önceki yıllarda kaydedilen seviyelere denk geliyor.
ABD’li çiftçiler, özellikle soya üreticileri, son yıllarda Çin pazarındaki kayıplar nedeniyle ciddi gelir kaybı yaşamıştı. Illinois Üniversitesi’nden Prof. Joe Janzen, anlaşmanın piyasalarda fiyat düşüşü beklentisini törpüleyebileceğini belirtti. Ancak Janzen, önceki yıllarda imzalanan fakat uygulanmayan benzer taahhütlere dikkat çekerek, orta ve uzun vadede anlaşmanın bağlayıcılığı konusunda temkinli olunması gerektiğini söyledi.
TikTok’un Geleceği
Anlaşmanın teknoloji boyutunda ise sosyal medya platformu TikTok öne çıkıyor. Trump, geçtiğimiz ay TikTok’un ABD merkezli bir yatırımcı konsorsiyumuna devredilmesi yönünde bir anlaşma duyurmuştu. Ancak Çin tarafı bu satışa ilişkin resmi bir onay vermemişti. Zirve öncesi ve sonrasında Pekin yönetimi, konunun “uygun biçimde ele alınacağını” ifade etti. Hazine Bakanı Bessent ise, Çin’in son günlerde satışa onay verdiğini ve işlemin önümüzdeki haftalarda tamamlanmasının beklendiğini belirtti.
Bununla birlikte, özellikle TikTok’un içerik algoritmasının mülkiyeti anlaşmanın önündeki en büyük engellerden biri olmaya devam ediyor. ABD tarafı algoritmanın Çin’den tamamen devredilmesini isterken, Pekin bu teknolojiyi fikrî mülkiyet olarak görüp stratejik bir değer atfediyor. Georgetown Üniversitesi’nden Wilder, bu konuda taraflardan birinin geri adım atmadan ilerleme kaydedilemeyeceğini ifade etti.
Trump yönetimi, TikTok’un yasaklanmasına yönelik planlarını bu yılın başında askıya almıştı. Uygulamanın tamamen yasaklanması yerine, şirketin ABD merkezli hale gelmesi hedeflenmişti. Minnesota Üniversitesi’nden hukuk profesörü Alan Rozenshtein ise anlaşma tam anlamıyla imzalanmadan değerlendirme yapmanın erken olduğunu söyledi.
