F-35 teslimatları gecikince Avrupa’nın planları bozuldu

F-35 teslimatlarında gecikmeler yaşanması Avrupa’nın planlarını bozuyor!

F-35 Müşterek Taarruz Uçağı’nın teslimatında meydana gelen gecikmelerin, Avrupalı alıcıları zor durumda bıraktığı ortaya çıktı.

Söz konusu durumun, bazı ülkelerde olası bir kapasite açığının yanı sıra, pilot ve bakım mühendislerinin eğitim programlarında önemli gecikmelere yol açtığı ve bu aksaklıkların, alıcı ülkelerin hava savunma yeteneklerini güçlendirme planlarını olumsuz etkilediği öğrenildi.

REKLAM

Lockheed Martin, F-35 teslimatlarını, “Teknoloji Yenileme 3 (TR-3)” olarak adlandırılan önemli bir güncelleme üzerinde çalıştığı için geçici olarak askıya almış gibi görünüyor. Bu güncelleme, başlangıçta 2023 yazında tamamlanması bekleniyordu.

Lockheed Martin CEO’su Jim Taiclet, Ocak ayında yaptığı bir açıklamada, şirketin TR-3 yazılım güncellemesinin onaylanması için hâlâ yılın ikinci çeyreğini hedeflediğini, ancak gerçekleşmesi daha muhtemel olan senaryonun üçüncü çeyrek olduğunu ifade etmişti. Söz konusu durum da, F-35 programının zamanlamasında önemli bir gecikmeye işaret ediyor.

Konuya ilişkin açıklamada bulunan Lockheed Martin, TR-3 konfigürasyonuna sahip ilk uçağın teslimatına yönelik ilerleme kaydettiklerini ifade etti ancak Avrupalı alıcıların bir sonraki uçaklarını ne zaman teslim alacaklarına dair kesin bir tarih vermekten kaçındı. Şirket, “Müşteri teslimatlarının, kalan TR-3 test programının ilerleyişine göre şekillendirileceğini” belirtti, bu da alıcıların teslimat takvimlerindeki belirsizliğin süreceğini gösteriyor.

Danimarka’nın diğer F-35 kullanıcılarından uçak ödünç almak ya da satın almak da dahil olmak üzere, kayan teslimat programıyla nasıl başa çıkacağını araştırdığı aktarılan bilgiler arasında yerini aldı.

F-35 teslimatlarındaki gecikmeler, Danimarka yanı sıra Belçika’nın da uzun vadeli hava kuvvetleri modernizasyon planlarını olumsuz etkileyebilir. Danimarka, 40 yıllık F-16 filosunu değiştirmek için sipariş ettiği 27 adet F-35 uçağından şu ana kadar yalnızca dört tanesini teslim almış durumda.

Öte yandan, Belçika’nın 34 adet F-35 hayalet savaş uçağı siparişinin ilk teslimatının ise başlangıçta belirlenen tarihe kıyasla bir yıl gecikmeli şekilde 2024 yılında yapılması bekleniyor. Bu durum da, Belçika’nın hava kuvvetleri modernizasyon planlarını etkileyen önemli bir gecikmeye işaret ediyor.

Danimarka yönetimi, Lockheed Martin’in TR-3 güncellemesini Temmuz ayı civarında teslim etmeyi planladığını ancak gecikmelerin olabileceğini geçtiğimiz hafta açıkladı. Danimarka Savunma Bakanı ise bu gecikmelerin olası sonuçları hakkında konuşmak için henüz çok erken olduğunu belirtti.

Bağımsız askeri analist ve eski Danimarka Kraliyet Hava Kuvvetleri binbaşısı Hans Peter Michaelsen de, Danimarka’nın mevcut operasyonel görevlerini F-16 uçakları ile sürdürdüğünü ifade ederken F-35 teslimatlarındaki gecikmelerin sürmesi durumunda, bunun olası sonuçları olabileceğini vurguladı. Michaelsen, “Planlanan F-35 teslimatları 2025’e kayarsa ve Danimarka F-35’leri geçici olarak Luke Hava Kuvvetleri Üssü’nden çekilemezse, operasyonel ve eğitimsel sonuçlar öngörüyorum” şeklinde konuştu.

Analiste göre, Danimarka Savunma Bakanlığı, F-35 teslimatlarındaki gecikmeleri telafi etmek ve kapasite oluşturma sürecini hızlandırmak amacıyla, Amerika Birleşik Devletleri’nden eğitim amaçlı ek F-35 savaş uçakları sağlanıp sağlanamayacağını araştırıyor. Bu, Danimarka’nın Luke Hava Kuvvetleri Üssü’nden ek uçakları devreye alma imkânı sağlayarak, F-35 kapasitesini oluşturmadaki olası gecikmeleri önleyebilir.

Danimarka Savunma Bakanlığı, F-35 teslimatlarındaki olası bir gecikmenin Danimarka’nın F-35 uygulama planına etkilerini azaltacak çeşitli seçenekleri araştırmak için ortak askeri komutanlık ve tedarik organizasyonuna talimat verdiğini açıkladı.

Bu seçenekler arasında, Danimarka’nın Amerika Birleşik Devletleri’nde Luke Hava Kuvvetleri Üssü’nde konuşlandırılmış altı adet F-35 uçağının bazılarının eğitim amacıyla Danimarka’ya geri getirilmesi ve böylece Danimarkalı pilotların eğitimlerine devam edebilmeleri için gerekli desteğin sağlanması bulunuyor. Ayrıca, Danimarka’nın diğer F-35 operatörlerinden uçak satın alma veya ödünç alma olasılığı da değerlendirilen alternatifler arasında yer alıyor.

Norveç ve Hollanda da ise durum biraz farklı. Bu iki ülke de F-35 filolarını büyük ölçüde faaliyete geçirdikleri için, teslimat gecikmelerinden kaynaklanan aciliyet duygusunu daha az hissediyorlar. Norveç Kraliyet Hava Kuvvetleri, F-16 filosunu 2022’de hizmet dışı bıraktı ve böylece F-35 savaş uçaklarına geçiş yaptı. Hollanda Kraliyet Hava Kuvvetleri de Ekim ayına kadar F-16’ları emekliye ayırmayı ve tamamen F-35 filosuna geçmeyi planlıyor.

Norveç Savunma Materyalleri Ajansı danışmanı Endre Lunde yaptığı açıklamada, Norveç’in mevcut operasyonel ve eğitim gereksinimlerini karşılamak için yeterli sayıda uçağa sahip olduğunu belirtirken, “ABD ve JSF programındaki diğer ortaklar gibi biz de TR-3 yükseltmeleriyle ilgili mevcut sorunlara bir çözüm bulunana kadar başka uçak teslim almayacağız.” şeklinde konuştu.

Norveç’in sipariş ettiği toplam 52 uçağın 34’ü ülkede, 6’sı ise eğitim için ABD’de bulunuyor. Başlangıçta 2023 ve 2024 yılları için planlanan kalan uçakların teslimatı henüz teyit edilmemiş durumda.

Hollanda ise 52 adet F-35’in 39’unu teslim aldı ve 8 uçak da eğitim için ABD’de bulunuyor. Hollanda Savunma Bakanlığı bu ayın sonuna doğru parlamentoya sunacağı ilerleme raporu öncesinde konuya dair herhangi bir yorum yapmayı reddetti.

Askeri analist Michaelsen ülkelere dair, “Norveç ve Hollanda için büyük sonuçlar öngörmüyorum, çünkü her iki ülke de F-35’leriyle sınırlı operasyonel statüye zaten ulaşmış durumda, ancak tam operasyonel tarih muhtemelen kayacaktır. Belçika, Finlandiya, Polonya ve Almanya gibi diğer Avrupalı müşteriler için teslimatın gecikmesi, muhtemelen bu ülkelerin eski savaş uçaklarını uzun bir süre daha kullanmak zorunda kalacakları anlamına gelecektir.” değerlendirmesinde bulundu.

F-35 teslimatlarında son durum

İlk iki F-35’ini 2023’te teslim alması gereken Belçika, Aralık ayında yaptığı açıklamada bu yazdan itibaren Belçikalı pilot ve mühendislerin eğitimi için 8 jetin teslim edileceğini belirtti. Polonya’nın da 2020’de 32 uçak sipariş ettikten sonra ilk F-35’ini bu yıl teslim alması planlanıyor.

İngiltere ise 2025 yılı sonuna kadar teslim alması beklenen 48 uçağın 35’ini teslim aldı ve Aralık ayında F-35 Lightning II’yi kullanacak ikinci filosunu kurdu.

Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada, “Şu anda İngiltere’nin Lightning gücünü tam operasyonel kapasiteye ulaştırma kabiliyetinde bir eksiklik öngörmüyoruz” denildi.

Danimarka Savunma Bakanlığı, sorunların Ukrayna’ya yapılması planlanan F-16 uçağı bağışını etkilemesini beklemediğini söylerken Norveç, F-35 gecikmelerinin F-16’ların satış ya da bağış yoluyla uluslararası ortaklara teslimini etkilemeyeceğini söyledi.