İran, son yılların en ciddi su krizlerinden biriyle karşı karşıya. Ülke genelinde barajlardaki su seviyeleri rekor düzeyde düşerken, yetkililer büyükşehirlerde su basıncının azaltıldığını ve kuraklık devam ederse su kullanımına kota getirilebileceğini açıkladı.
Devlet kaynaklarına göre, ülke genelinde 19 baraj tamamen tükenme noktasına geldi. 20’den fazla barajda ise doluluk oranı yüzde 5’in altına inmiş durumda. İran takvimine göre Aban ayının (23 Ekim) başında bu durumdaki baraj sayısı sadece sekizdi. Aradan geçen iki haftada bu sayının iki katından fazla artması, krizin ne kadar hızlı derinleştiğini gösteriyor.
Başkent Tahran’da Su ve Atık Su İdaresi Genel Müdürü, son beş yılın tamamında kuraklık yaşandığını ve kentin su ihtiyacını karşılayan beş ana barajın bugüne kadarki en düşük seviyelere gerilediğini açıkladı. Yetkili, talebi yönetmek için özellikle gece saatlerinde su basıncının düşürüldüğünü doğruladı. Vatandaşlara ise düşük basınç sorununa karşı su deposu ve hidrofor gibi sistemler kurmaları tavsiye edildi.
Meşhed’de Rezervler Yüzde 3’ün Altında
İran’ın ikinci büyük kenti Meşhed’de de durum endişe verici. Şehrin su idaresi başkanı, barajların doluluk oranının yüzde 3’ün altına düştüğünü söyledi. Yağışların normalin çok altında kaldığını belirten yetkili, bu sezon şu ana kadar sadece 0,4 milimetre yağış kaydedildiğini, geçen yıl aynı dönemde bu miktarın 27–28 milimetre olduğunu, uzun yıllar ortalamasının ise yaklaşık 14 milimetre olduğunu ifade etti.
Meşhed’in mevcut su talebi saniyede 8.000 litre civarında. Ancak bu talebin yalnızca 1.000 ila 1.500 litrelik kısmı barajlardan karşılanabiliyor. Yerel yetkililer, halktan su tüketimini en az yüzde 20 azaltmalarını istedi. Rasyonlamaya geçilip geçilmeyeceği ise yağış durumuna bağlı olarak değerlendirilecek.
Kriz Tüm Ülkeye Yayılmış Durumda
Tahran’daki belediye yetkilileri bu gelişmeleri “ciddi bir uyarı” olarak değerlendirdi. Uzun yıllardır sürdürülen plansız kentleşme ve altyapı yatırımlarındaki eksikliklerin, bugün yaşanan krizi daha da derinleştirdiği belirtildi.
Devlet medyasına göre kriz yalnızca birkaç bölgeyle sınırlı değil. Kuruma tehlikesiyle karşı karşıya olan barajlar ülkenin dört bir yanına yayılmış durumda. Orta Platonun doğu ve batı kesimleri, Atrak ve kuzey havzaları, Zohreh ve güney bölgeleri, Karkheh ve batı illeri ile kuzeydeki Aras ve Sefidrud barajları da kritik seviyelere ulaşmış durumda. Bu tablo, sorunun bölgesel değil, ulusal ölçekte olduğunu ortaya koyuyor.
Yılların İhmalinin Sonucu
Çevre mühendisleri ve şehir planlamacıları, bu krizden yalnızca doğa olaylarının değil, yıllardır süregelen kötü yönetim anlayışının sorumlu olduğunu söylüyor. Hızla artan şehir nüfusu karşısında su arzının planlı şekilde artırılmadığı, altyapı yatırımlarının yetersiz kaldığı ve uzman uyarılarına rağmen kalıcı çözümler yerine geçici önlemlerin tercih edildiği vurgulanıyor.
Basınç düşürme gibi uygulamalar ve kamuya yapılan tasarruf çağrıları, artık yetersiz kalıyor. Uzmanlara göre, ülkenin birçok bölgesinde yer altı su kaynakları, doğal yenilenme hızının çok üzerinde tüketiliyor. Nehir sistemlerinin ise mevsimsel dere haline geldiği belirtiliyor. Hidrologlar, İran’ın geri dönüşü olmayan bir su stresi eşiğine hızla yaklaştığını ve bu durumun hem halk sağlığı hem de devletin iç istikrarı için ciddi tehdit oluşturduğunu ifade ediyor.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada başkent Tahran’a kısa süre içinde yağış olmaması halinde gelecek ay itibarıyla kentte su kesintilerine gidileceğini bunun yetersiz olması durumunda ise Tahran’ı tahliye etmek zorunda kalacaklarını söyledi.
