Haredilerin askerlikten muaf tutulması yasal değil!
İsrail Yüksek Mahkemesi, Ultra Ortodoks Yahudi (Haredi) erkeklerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasının yasal dayanağının bulunmadığına ve askerliğe uygun olanların göreve alınması gerektiğine karar verdi.
Mahkeme ayrıca, bu erkeklerin artık önemli hükümet yardımlarından yararlanamayacağına da karar verdi.
Bu karar, ultra Ortodoks milletvekillerinin koalisyondan çekilmesine ve Netanyahu hükümetinin çökmesine neden olabilir.
The Times of Israel‘in haberine göre, mahkeme, ülkede uzun süredir tartışmalara neden olan ve Başbakan Binyamin Netanyahu hükümetinin Haredileri askerlikten muaf tutma çabalarını reddetti.
Kararda, Haredi erkeklerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasının yasal dayanağının olmadığına ve askerliğe uygun olanların göreve alınması gerektiğine hükmedildi.
Ayrıca, askere alınmayanların kamu tarafından finanse edilen sosyal yardım ve eğitim yardımlarından da yararlanamayacakları belirtilirken söz konusu kararın, zorunlu askerliğe uygun olduğu tahmin edilen 67 bin Haredi erkeğe toplu mu yoksa kademeli biçimde mi uygulanacağı ise henüz kesinleşmedi.
Haredi erkeklerin askerlik hizmetini yerine getirmesi gerektiği yönündeki kararın siyasi ve toplumsal sonuçlarının olması bekleniyor.
Netanyahu’nun Haredilerin askerlik muafiyeti için ek süre talebi reddedilmişti
7 Ekim 2023’ten sonra Gazze Şeridi’ne yönelik başlatılan işgalin ardından İsrail’de Haredilerin askerlikten muaf tutulmaya devam edilip edilmeyeceği tartışması yaşanıyor.
Ülkedeki fiili savaş haline rağmen Netanyahu hükümeti, Haredilerin askerlik muafiyeti için ek süre talebinde bulunmuş, ancak bu talep mart ayında İsrail Yüksek Mahkemesi tarafından reddedilmişti.
Ek olarak Mahkeme, o ana kadar askerlik şubesine yazılmamış Tevrat okullarında (Yeşivalarda) eğitim gören Haredi öğrenciler için hükümetin sağladığı fonun da kesilmesi talimatını vermişti.
Ancak İsrail Meclisinde 11 Haziran’da yapılan oylamada, Haredilerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasına ilişkin yasa tasarısı oy çokluğuyla kabul edilmişti. Tasarının yürürlüğe girmesi için ikinci ve üçüncü okumada onaylanmak üzere Meclisin Dışişleri ve Güvenlik Komitesinde tartışılması bekleniyordu.
Netanyahu hükümeti dağılır mı?
Haredilerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasına ilişkin yasa tasarısı hakkındaki görüş ayrılıkları ve tartışmaların koalisyon hükümetini parçalama riski nedeniyle, Başbakan Binyamin Netanyahu ve kabinesi zorlu bir sınavla karşı karşıya.
İsrail yasalarına göre 18 yaşını geçen (kadın ya da erkek fark etmeksizin) herkesin zorunlu askerlik hizmetini yapması gerekirken, nüfusun yaklaşık yüzde 12’sini oluşturan Harediler, askerlik yapmıyor ve hayatlarını Tevrat çalışmalarına adadıklarını belirtiyorlar. İsrail’de askerlik süresi 36 ay (3 yıl) iken Haredilerin bu durumdan muaf tutulması ülkede yıllardır süregelen bir tartışma konusuydu.
İsrailli laik partiler, özellikle Gazze’ye yönelik saldırıların devam ettiği ve Hizbullah ile çatışma riskinin arttığı bir dönemde, dindar Yahudilerin de savaş yükünü paylaşmasını istiyor. Netanyahu hükümetinin koalisyon ortağı, Arya Deri liderliğindeki Şas ile Moshe Gafni liderliğindeki Birleşik Tevrat Yahudiliği gibi Haredi partileri ise, dindarların silah altına alınmasına şiddetle karşı çıkıyor.
İsrail’de Yüksek Mahkeme’nin 2015’te “eşitlik ilkesine aykırı” olduğu gerekçesiyle Haredilerin askerlikten muaf tutulmasını kapsayan yasayı iptal etmesinin ardından, hükümetler Haredilerin askere alınması konusunda mutabakata varılan bir yasa tasarısı ortaya koyamamıştı.
İsrail’in Sefarad Başhahamı Yitzhak Yosef, dindar İsraillilerin askerlik hizmetine zorlanması halinde yurt dışına gideceklerini belirtmişti.
İsrail nüfusunun yaklaşık yüzde 12’si
Harediler, nüfusun yaklaşık yüzde 12’sini oluşturuyor ve büyük çoğunluğu Batı Kudüs’teki Meaşerim Mahallesi’nde ve Tel Aviv yakınlarındaki Bney Brak kentinde yaşıyor.
Netanyahu’nun koalisyon ittifakında yer alan aşırı sağcı partiler ile Ultra Ortodoks Şas ve Birleşik Tevrat Yahudilik partileri, “orduda dinlerinin gerektirdiği şekilde yaşayamayacakları gerekçesiyle” dindarların askerlik yapmasını engellemek için yasa tasarısı hazırlamayı planlıyor.
Kadın ve erkekler için İsrail’de 3 yıl zorunlu askerlik hizmeti bulunuyor. Ultra Ortodoks Yahudilik inancına sahip Harediler ise 26 yaşına kadar Tevrat kurslarında (Yeşiva) eğitim almaları halinde askerlikten muaf tutuluyor.
Halk içerisinde Ultra Ortodokslara yönelik kızgınlık artıyor
Kudüs merkezli partizan olmayan bir düşünce kuruluşu olan Yahudi Halk Politikası Enstitüsü (JPPI) tarafından yapılan bir ankete göre, İsrail halkının yüzde 81’i ultra-Ortodoks muafiyetinin değiştirilmesinden yana. Halkın yüzde 45’i “zorlayıcı” önlemleri desteklerken, yüzde 36’sı ise “ikna edici” önlemleri tercih ediyor.
JPPI Başkan Yardımcısı Shuki Friedman yapptığı açıklamada, “Savaş, toplumun tüm kesimlerinin ülkenin güvenliğinin yükünü taşımaya katılımı ihtiyacını keskinleştirdi… İsraillilerin büyük çoğunluğu sosyal sözleşmenin yeniden müzakere edilmesi gerektiğine inanıyor” ifadelerini kullandı.
Diğer taraftan ultra-Ortodoksların da benzer şekilde bir ikilemle karşı karşıya kaldığını belirten Friedman, “Bir yandan kendi açılarından bu felaketi önlemek istiyorlar. Ancak diğer yandan, eğer hükümet düşer ve seçimlere gidilirse, sonuç daha kötü olabilir ve kendi tarafları için daha da az uzlaşmacı olabilirler” şeklinde konuştu ve Netanyahu’nun önünde oy alan ve geniş uzlaşmacı tutumları temsil etme sözü veren muhalif politikacılara atıfta bulundu.
