İsviçre’nin İsrailli Elbit Systems firmasından satın aldığı altı adet Hermes 900 HFE insansız hava aracı (İHA) alımı, F-35A savaş uçağı alımı kadar tartışma yaratmaya devam ediyor. “Orta İrtifa Uzun Ömürlü” (MALE) kategorisindeki bu İHA’ların, özellikle kış aylarında görev yapamayacak olması ve beraberindeki operasyonel kısıtlamalar, projeyi sorgulanır hale getirdi.
2015 yılında, Savunma, Sivil Koruma ve Spor Bakanlığı (DDPS) tarafından ADS15 programı kapsamında 240 milyon İsviçre Frangı (CHF) karşılığında sipariş edilen Hermes 900’lerin, 2019’da hizmete girmesi planlanıyordu. O dönemde yapılan açıklamada, İHA’ların mevcut ADS95 Ranger modellerine göre daha esnek, daha uzun menzilli ve her hava koşulunda kullanılabileceği belirtilmişti.
Ancak proje, kısa sürede büyük aksaklıklarla karşılaştı. Teslimatların gecikmesi, maliyetin 298 milyon CHF’ye kadar yükselmesi ve İHA’ların beklenen tüm özelliklere sahip olmaması ciddi sorunlar yarattı. Otomatik buzlanma önleme sistemi, otomatik iniş-kalkış sistemi ve otomatik çarpışma önleme sistemi gibi kritik özellikler, henüz İHA’larda bulunmuyordu. Bu durum, cihazların sadece belirli koşullarda, bir helikopter eşliğinde ve yoğun nüfuslu bölgelerden kaçınarak uçmasını gerektiriyordu.
Proje İptali Gündeme Geldi
Yaşanan bu sorunlar, projenin tamamen durdurulması ihtimalini gündeme getirdi. Federal Silahlanma Ofisi (armasuisse) Direktörü Urs Loher, projeyi “bardağı taşıran son damla” olarak nitelendirerek iptal edilebileceğini belirtmişti. Federal Finans Kontrol Ofisi (CDF) de projeyi sert bir şekilde eleştirerek, tedarikçilerin “güvenilmez” olduğunu ve proje yönetiminin yetersiz kaldığını vurgulamıştı.
Tartışmalı Devam Kararı
Tüm bu eleştirilere rağmen, DDPS’nin yeni başkanı Martin Pfister, projeye devam etme kararı aldı. Yapılan açıklamada, harcanan yüksek maliyetler ve operasyonel ihtiyaçlar göz önüne alınarak, projeden geri dönmenin artık çok geç olduğu belirtildi. Ancak bu karar, bazı önemli özelliklerden feragat etmeyi de beraberinde getirdi.
Bakanlık, otomatik çarpışma önleme, GPS’ten bağımsız iniş-kalkış ve buzlanma önleme sistemlerinden vazgeçtiğini duyurdu. Bu durum, İHA’ların buzlanma riskinin yüksek olduğu kış aylarında uçamayacağı anlamına geliyor. Ayrıca, uçuş esnasında bir “eskort uçağı” eşliğinde belirli irtifalarda kalmaları ve yoğun nüfuslu alanlardan kaçınmaları gerekecek.
Güvenlik ve Operasyonel Kısıtlamalar
DDPS, alınan bu kararın projenin karmaşıklığını azalttığını ve temel keşif uçuşu yeteneklerinin kullanılmasını sağladığını savunsa da projedeki büyük zorluklar devam ediyor. Elbit’in teslim edilen İHA’ların geçerli tasarıma uygun olarak üretildiğini kanıtlayamaması, cihazların sadece belirli koşullar altında kullanılmasına neden oluyor.
Sonuç olarak, İsviçre’nin Hermes 900 İHA’ları, buzlanma riski olmayan aylarda ve kısıtlı bölgelerde, ek güvenlik önlemleri altında görev yapabilecek. Bu durum, başlangıçta vaat edilen “her hava koşulunda” uçuş yeteneği iddiasından oldukça uzak bir tablo çiziyor ve projenin geleceği hakkında soru işaretleri oluşturuyor.
