NATO, İsrailli savunma sanayii şirketi Elbit Systems’in savunma ihalelerine katılımını 31 Temmuz itibarıyla yasakladı. Kararın, şirketin NATO Destek ve Tedarik Ajansı (NSPA) kapsamında yürütülen bazı sözleşme süreçlerinde yolsuzluk ve rüşvet iddialarıyla ilişkilendirilmesinin ardından alındığı açıklandı. Konuya ilişkin detaylar, Follow the Money (FTM), Fransız yayın organı La Lettre ile Belçikalı Knack ve Le Soir medya kuruluşlarının ortak araştırmasıyla gün yüzüne çıktı.
Elbit Systems, 2024 yılında 6,8 milyar dolarlık cirosuyla İsrail’in en büyük savunma sanayi kuruluşu konumunda. Şirket, son on yılda NATO’ya mühimmat ve anti-roket sistemleri de dahil olmak üzere onlarca milyon euro değerinde askeri teçhizat sağladı. FTM’ye göre, sözleşmelerin bir kısmının gizli olması nedeniyle bu rakamların çok daha yüksek olabileceği ifade ediliyor.
NATO tarafından alınan karara gerekçe olarak, “Elbit’in sözleşme süreçlerinde suç teşkil edebilecek usulsüzlüklere karıştığına dair ciddi iddialar” gösterildi. Söz konusu yolsuzluk soruşturması, NATO’nun tedarik işlemlerinden sorumlu birimi olan NSPA’yı hedef alıyor. Araştırma kapsamında, bazı savunma şirketlerinin NSPA’da görevli (veya eski) çalışanlara milyonlarca euro rüşvet verdiği öne sürülüyor.
İddialar, Elbit Systems’in İtalyan uyruklu Eliau E. adlı danışmanla yakın temasta olduğu yönünde. Kendisi hakkında uluslararası yakalama kararı bulunuyor. Eliau E.’nin sahip olduğu danışmanlık firmaları aracılığıyla Elbit’in NATO’dan ihale almasına aracılık ettiği ve bir suç örgütüne üyelik ile rüşvet suçlamalarıyla karşı karşıya olduğu bildirildi.
Ayrıca, Belçika’da yürütülen soruşturmanın baş şüphelisi olan Guy M. ile de bağlantılı olduğu iddia edilen Eliau E.’nin, bu kişi üzerinden Elbit’in avantaj sağladığı öne sürülüyor. Guy M., Belçika Savunma Bakanlığı’nda ve NSPA’da görev yapmıştı. Belçika Federal Savcılığı’na göre, M. yaklaşık 2 milyon euro tutarında rüşvet aldı. Kendisi suç örgütüne üyelik, yolsuzluk ve kara para aklama suçlarından yargılanıyor.
Soruşturmada adı geçen bir diğer isim de, Hollanda Savunma Bakanlığı’nda uzun yıllar mühimmat tedarikinden sorumlu olan Hans de J. oldu. De J., 2023 yılında savunma şirketlerinden rüşvet aldığı gerekçesiyle geçtiğimiz Mayıs ayında gözaltına alındı.
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, yürütülen soruşturmayla ilgili olarak, “Bu işin sonuna kadar gidilmeli” ifadelerini kullanmıştı. Kararın ardından, Elbit Systems’in NSPA ile yürüttüğü bazı mühimmat tedarik sözleşmelerinin askıya alınması, Ukrayna’ya sağlanan silah yardımlarını da etkileyebilir. FTM muhabiri Jesse Pinster’a göre, Elbit’in özellikle Ukrayna’ya gönderilecek mühimmatın tedarikinde önemli bir rolü bulunuyordu.
Öte yandan, yolsuzluk soruşturmasıyla doğrudan bağlantısı olmayan diğer Elbit sözleşmeleri bu karardan etkilenmedi. Örneğin, İsrail gazetesi Haaretz’e göre, Hollanda 2024 yılı sonunda Elbit’ten 175 milyon dolar değerinde kendini koruma sistemleri satın aldı. Bu sistemlerin, Caracal tipi helikopterler ve C-390 kargo uçaklarında kullanılacağı bildirildi. NATO üyesi ülkeler, bireysel olarak Elbit ile iş birliğini sürdürebiliyor.
Elbit Systems ise dört medya kuruluşuna yaptığı açıklamada, hakkında ortaya atılan iddialar konusunda herhangi bir bilgiye sahip olmadığını ve bu nedenle yorum yapamayacağını belirtti.
