Milli muharip uçak KAAN’ı yakından tanıyalım!
Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığımızın envanterinden 2030’lu yıllardan itibaren kademeli olarak devreden çıkartılması düşünülen F-16 uçaklarının yerini alabilecek, yurt içi imkân ve kabiliyetler ile tasarlanan ve geliştirilen bir savaş uçağının üretilmesi ve bu uçağı tasarlayıp geliştirebilecek insan gücü ve altyapının oluşturulması amacıyla başlatılan KAAN Geliştirilmesi Projesi’nde Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. (TUSAŞ) ana yüklenici konumundadır.
Projede yeni nesil bir uçakta olması gereken düşük görünürlük, dâhili silah yuvası, yüksek manevra kabiliyeti, artırılmış durumsal farkındalık ve sensör füzyonu gibi teknoloji alanlarındaki kazanılacak kabiliyetlerle Türkiye; dünyada ABD, Rusya, Çin vb. 5’inci nesil bir muharip uçağı üretebilecek altyapı ve teknolojiye sahip sınırlı sayıdaki ülkeler arasında yerini almıştır.
Milli Muharip Uçak KAAN’ın teknik özellikleri
5. nesil çok rollü savaş uçağı olan KAAN, hem hava-hava, hem de hava-yer muharebelerinin gereksinimleri için üstün kabiliyetler sağlamaktadır. Türk Havacılık Uzay Sanayii’nin, yüksek hayatta kalma kabiliyetine haiz, güçlü ve atik platformu KAAN; sahip olduğu akıllı ve güçlü savaş kabiliyetleri ile tam bir savaşçı rolünde karşımıza çıkmaktadır.
KAAN söz konusu üstün hava hâkimiyetini, yeni silahlarla artırılmış havadan havaya muharebe menzili, yüksek/süpersonik hızda dahili silah yuvalarından hassas ve tam vuruş kabiliyeti, yapay zekâ ve nöral ağ desteğiyle artırılmış muharebe gücü ile sağlamaktadır.
KAAN’ın kokpiti, insansız savaş araçları, İHA ve SİHA’lara da komuta edecek şekilde tasarlandığından bu yönüyle sadece bir avcı bombardıman uçağı değil aynı zamanda komuta kontrol uçağı olarak da değerlendirilebilir. Türkiye’nin ilk yerli ve milli savaş uçağı olan ve insansız muharebelere de girebilecek olan KAAN; bünyesindeki süper seyir, yüksek manevra, düşük radar görünürlüğü, geliştirilmeye açık aviyonik mimari, artırılmış durumsal farkındalık, hassas hedefleme, birlikte çalışabilme gibi yeteneklerle, 5. nesil savaş uçaklarında olan bütün kabiliyetlere sahiptir.
Ocak 2023’te gerçekleştirilen bir basın toplantısında, MMU KAAN projesi kapsamında uçağın yapısının, ön kokpit, orta gövde, kanatlar ve kuyruk olmak kaydıyla dört ana bölüm üzerinde kurulduğu açıklanmıştır. Uçağın ön kokpit bölümünde yüksek dayanıklılık ve hafiflik sağlayan 7050 ve 77450 serisi alüminyum alaşımlar kullanılmıştır. Orta gövde bölümünde, titanyum imalat tercih edilerek yapısal bütünlük ve dayanıklılık artırılmıştır. Ayrıca, uçağın dış kaplama malzemeleri ve hava alık girişleri, hafiflik ve aerodinamik verimlilik sağlamak amacıyla kompozit malzemelerden üretilmiştir. Bu malzeme seçimleri, uçağın performansını optimize ederken ağırlık tasarrufu sağlamayı amaçlamaktadır ve uçağın çeşitli operasyonel ihtiyaçlarını karşılamak üzere tasarlanmıştır.
MMU KAAN projesi, önemli boyut ve performans özellikleriyle dikkat çekmektedir. Uzunluğu 21 metre (69 ft), yüksekliği 6 metre (20 ft) ve kanat açıklığı 14 metre (46 ft) olan bu hava aracı, iki adet General Electric F110-GE-129 artyakıcı turbofan motorla donatılmıştır. Bu motorlar, artyakıcı olmadan 17.155 pound-kuvvet (76 kN) ve artyakıcı ile 29.400 pound-kuvvet (131 kN) itki gücü sağlar. Bu motorlar halihazırda F-16’larda kullanılmaktadır. Motorun uçağa entegresinde gerekli olan yedi metre uzunluğundaki bir güçlendirilmiş titanyum parçasının üretiminde üç boyutlu titanyum yazıcı teknolojisi kullanılacaktır.
İlk üretim aşamasında bu motorlar kullanılsa da, ilerleyen süreçte Rolls-Royce ile işbirliği yapılarak 35.000 pound-kuvvet güçteki motorlar kullanılması planlanmaktadır. Ayrıca boyutu F110’dan daha büyük olan yerli motorun da geliştirilme çalışmalarının devam ettiği açıklanmıştır.
Bu hava aracının maksimum hızı 1,8 Mach (2.210 km/sa; 1.190 kn) olup, servis tavanı 55.000 fit (17.000 m) ve G limiti +9g / -3,5g’dir. Aviyonik olarak ASELSAN tarafından geliştirilen gelişmiş sistemlerle donatılmıştır: ASELSAN AESA Radarı ve Bütünleşik RF Sistemi (BÜRFİS), Sentetik Açıklıklı Radar (SAR), Kızılötesi arama ve takip sensörü (IRST) sistemi KARAT, Elektro-optik hedefleme sistemi (EOTS) TOYGUN, Yönlendirilmiş Kızılötesi Karşı Tedbir Sistemi (DIRCM) Yıldırım-300, ve Uçuş Kontrol Sistemi Sensörleri (UKSS). Ayrıca, pilotların durumsal farkındalığını artırmak üzere ASELSAN Kaska Monteli Gösterge Sistemi (TULGAR) entegre edilmiştir. Bu teknolojik entegrasyonlar, MMU KAAN’ı son derece yetenekli ve çok yönlü bir hava aracı yapmaktadır.
Milli Muharip Uçak KAAN Projesi’nden Detaylar
KAAN Projesi, Türkiye’yi savaş uçağı üretebilen ülkeler arasında üst sıralara taşırken aynı zamanda bu alanda destekleyeceği yan sanayiyle de ülkeye ekonomik katma değer ve önemli ticari avantajlar sağlayacak. Bazı teknik detayları paylaşmak gerekirse;
- MMU KAAN’ın proje başlangıcında çalışan personel sayısı yaklaşık 27 kişiydi. Şu anda projede tam zamanlı olarak bin 832 kişi çalışıyor.
- Alt Sistem tedariki ve hizmet alımında, “ASELSAN, TÜBİTAK BİLGEM, TÜBİTAK MAM, TÜBİTAK SAGE, ROKETSAN, MASTER DEFENCE, PAVOTEK, ASPİLSAN, TASECS, UDEA, TAAC, STG, TrMOTOR, VOLT, VOLO, ANDAR, EMGE, ANOVA, HAVELSAN, STM” kuruluşları başta olmak üzere toplamda yirminin üstünde Türk firması görev almaktadır.
- Üretimde TUSAŞ dışında 100’ün üzerinde Türk yardımcı sanayi firması görev alıyor.
Türk havacılığının gurur günü: KAAN’ın ilk uçuşu
TUSAŞ tarafından geliştirilen Milli Muharip Uçak KAAN, ilk uçuşunu 21 Şubat 2024 günü sabah saatlerinde Ankara’da gerçekleştirmişti.
İlk uçuşunda toplam 13 dakika havada kalan KAAN, uçuş faaliyetini 8.000 feet irtifada gerçekleştirmiş ve 230 knot sürate ulaşmıştı.
KAAN’ın fırlatma koltuğu testleri, tam boy statik testi, kontrol yüzeylerinin atalet ve statik testleri, iniş takımı düşürme testleri, sistem entegrasyon laboratuvarında aviyonik sistem testleri, yakıt testlerinin ardından motor çalıştırma testleri gerçekleştirilmişti.
Bu bağlamda ilgili testler 2023 yılının sonuna doğru tamamlanmıştı. KAAN’ın yüksek hızlı taksi testlerinin ardından ilk uçuşuna onay verilmiş ve Türk havacılık tarihinin gurur günü olarak kayıtlara geçen ilk uçuşla proje yeni aşamaya geçmiş olmuştu.
Milli Muharip Uçak KAAN, 6 Mayıs 2024 tarihinde ikinci uçuşunu da başarıyla tamamlamıştı.
Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), milli muharip uçak KAAN’ın ikinci uçuşunda 14 dakika havada kalarak 10000 feet irtifada 230 knot hıza ulaştığını bildirmişti.
SSB Başkanı Haluk Görgün yaptığı açıklamalarda, “İnsanlı savaş uçağımız bugün ikinci uçuşunu yaptı, ilk uçuşunu 21 Şubat‘ta tamamlamıştı. İlk uçuşta uçuş öncesi planlanan uçuşu başarıyla gerçekleştirmişti. Bugün yine o ilk uçuş sonrası elde edilen veriler değerlendirildikten, analiz edildikten sonra ikinci uçuş hazırlıkları tamamlandı ve bu sabah da ikinci uçuşumuzu gerçekleştirdik. Yine ilk uçuş gibi çok başarılı bir uçuş oldu. Bu uçuşta da alınan veriler tüm ekip tarafından değerlendirilecek ve sonraki uçuşlar için hazırlıklar devam edecek.” ifadelerini kullanmıştı.
“KAAN %100’e yakın yerli”
TUSAŞ Genel Müdürü Temel Kotil 12 Mayıs 2024 tarihli açıklamasında, “MMU KAAN yüzde 100’e yakın yerlidir. Motoru ve fırlatma koltuğu hariç her şeyi yerli firmalar yaptı.” ifadesini kullandı.
Açıklamalarına devam eden Kotil, “Kanopiyi yapan firma bunu ilk kez yapıyor, hiç tecrübesi yok. İniş takımını yapan firma da ilk kez yaptı, tecrübesi yok. 125 kw gücündeki jeneratörleri bir firmamız ilk kez tecrübe ediyor. Ama onlar da uyumadılar, kafalarını duvarlara çok çarptılar. Bu kadar teknolojik şeyi yapmak bizi bir yere kadar getirir ama asıl önemli olan bunu devam ettirecek genç arkadaşlardır. Biz ancak bu şekilde uzun dönem varlığımızı devam ettirebiliriz.” şeklinde konuşarak sözlerini tamamladı.
