Yapay zekanın duayenleri ödüllendirildi!
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, 2024 Nobel Fizik Ödülü’nün yapay zeka alanında devrim niteliğinde çalışmalar gerçekleştiren Geoff Hinton ve John Hopfield’a verildiğini duyurdu. Hinton ve Hopfield, 1970’ler ve 1980’lerin başında başladıkları yapay sinir ağları çalışmalarıyla modern yapay zeka teknolojilerinin temelini attılar.
Bu ödül, Hinton ve Hopfield’ın “yapay sinir ağları aracılığıyla makine öğrenimini mümkün kılan temel keşifler ve buluşları” nedeniyle verildi. Hinton ve Hopfield’ın çalışmaları, yapay sinir ağları teknolojisinin bugünkü başarısının yapı taşlarını oluşturdu. Yapay zeka, özellikle sinir ağları ve derin öğrenme algoritmaları aracılığıyla, dördüncü sanayi devriminin temel direklerinden biri olarak kabul ediliyor. Bu çerçevede, yapay zekanın sağlık, ulaşım, enerji, ve finans gibi alanlarda yarattığı dönüşüm, Hinton ve Hopfield gibi öncü isimlerin çalışmalarının ne denli önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor.
Hinton’ın geri yayılım algoritması, sinir ağlarının eğitim süreçlerini etkinleştirerek makine öğreniminde devrim yaratırken, Hopfield’ın geliştirdiği sinir ağları modeli ise biyolojik bellek işleyişini temel alarak bilgi depolama ve hatırlama süreçlerini optimize etti. İki bilim insanının bu alandaki çığır açan çalışmaları, modern yapay zeka sistemlerinin gelişimini ve derin öğrenme teknolojilerinin yaygınlaşmasını sağladı. Ödül, bu yenilikçi yaklaşımlarının ve bilgiye dayalı sistemlerdeki katkılarının bir takdiri niteliğinde takdim edildi.
Geoff Hinton kimdir?
Geoff Hinton, “derin öğrenmenin babası” olarak biliniyor ve yapay zeka dünyasında önemli bir yerde konumlanıyor. 1978 yılında yapay zeka alanında doktora yaparak bilim dünyasına adım atan Hinton, özellikle yapay sinir ağlarının gelişiminde devrim yaratan çalışmaları ile biliniyor. Hinton, sinir ağlarının hatalarından öğrenmesini sağlayan geri yayılım (backpropagation) algoritmasını geliştirerek, makine öğrenimi modellerinin etkinliğini büyük ölçüde artırmıştır. Bu algoritma, sinir ağlarının kendi hatalarını düzelterek daha doğru sonuçlar üretebilmesini mümkün kılmış ve modern derin öğrenme sistemlerinin temelini oluşturmuştur.
Hinton, 2013 yılında Google’a katılarak burada önemli araştırmalar yürüttü. Google’ın, onun şirketi DNNresearch’i satın almasıyla Hinton’ın derin öğrenme konusundaki bilgi birikimi ve uzmanlığı Google’ın yapay zeka projelerine büyük katkı sağladı. Ancak, Hinton 2023 yılında Google’daki görevinden ayrılma kararı aldı. Bu kararı, yapay zekanın yanlış bilgilendirme yayılımına nasıl katkı sağladığına dair duyduğu endişeler nedeniyle aldığı biliniyor. Teknoloji şirketlerinin sorumlulukları ve yapay zekanın etik kullanımı konusundaki kaygılarını dile getirerek dikkat çeken Hinton, yapay zeka araştırmalarını şu anda Toronto Üniversitesi’nde sürdürüyor ve bu alandaki gelişmeleri yönlendirmeye devam ediyor.
John Hopfield kimdir?
John Hopfield, Princeton Üniversitesi’nde profesör olarak görev yaparken, yapay zeka alanında dönüm noktası kabul edilen “Hopfield ağı” adı verilen sinir ağı modelini geliştirdi. Hopfield ağı, biyolojik sinir ağlarının insan hafızasında nasıl işlediğine dair bir model sunarak, yapay zeka araştırmalarında büyük bir çığır açtı. Bu model, bilginin hafızada nasıl depolandığını ve gerektiğinde nasıl geri çağrıldığını gösteren ilk sistemlerden biri olarak, insan beyninin öğrenme süreçlerine dair önemli ipuçları sunuyor.
Hopfield’ın geliştirdiği bu model, sinir ağlarının yalnızca veri işlemekle kalmayıp, bilgiyi biyolojik sistemlerdeki gibi depolayıp hatırlayabileceğini kanıtladı. Bu yaklaşım, yapay zeka sistemlerine biyoloji ve fizikteki temel ilkeleri uyarlayarak onların kapasitesini genişletti. Hopfield ağı, özellikle yapay sinir ağlarının kendi içinde hataları tolere etmesini sağlayarak, daha sağlam ve güvenilir yapay zeka sistemlerinin temelini oluşturdu.
Hopfield’ın çalışmaları, hesaplamalı bilimlerde biyolojik prensiplerin kullanılabileceğini göstererek, disiplinler arası araştırmalar için yeni bir kapı araladı. Günümüzde Hopfield ağları, sadece yapay zeka değil, aynı zamanda nörobilim, fizik ve biyoloji gibi birçok alanda önemli bir referans noktası olarak kullanılıyor. Onun bu yenilikçi çalışmaları, yapay zeka teknolojilerinin evrimini hızlandırmış ve geleceğin yapay zeka uygulamalarına yönelik sağlam bir temel oluşturarak yapay zeka dünyasına katkı sağlamıştır.
Bu yılki Nobel Fizik Ödülü sahiplerine, 11 milyon İsveç kronu tutarında para ödülü, bir altın madalya ve bir diploma takdim edilecek. Ayrıca, kazananlar bu ödül ile bilim dünyasında önemli bir prestij elde etmenin yanı sıra kalıcı bir onura da sahip olmuş olacak.
