Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, CNN Türk’te Hande Fırat’ın sorularını yanıtladı.
ABD ile imzalanan enerji anlaşmalarına ilişkin detayları açıklayan Bakan Bayraktar, “ABD ziyaretinin iki bacağı var. Bir tanesi Cumhurbaşkanımızın katıldığı BM Genel Kurulu ve orada yaptığı konuşma. Bu sene yaptığı konuşma da yine tarihi bir konuşmaydı. İkili görüşmeler, heyetlerarası görüşmeleri. Sonra Washington’da Trump ile görüşme oldu. Cumhurbaşkanımız ile Trump arasında iyi bir ilişki var. Gayet samimi ve yapıcı bir görüşme geçti. Toplantı oldukça verimliydi. Dolu dolu bir görüşme oldu” dedi.
Bakan Bayraktar açıklamalarına şöyle devam etti:
ERDOĞAN-TRUMP ZİRVESİ
Toplantı oldukça çok verimliydi. Bu toplantıda olmayan herkes konuştu, sanki o toplantıda varmış gibi. Cumhurbaşkanımız ile Trump’ın 100 milyar dolarlık bir ticaret hacmi hedefi vardı. Enerji bu ticaret hacminde çok önemli bir alan. ABD dünyanın bir numaralı petrol-doğalgaz-nükleer enerji üreticisi. Bu anlamda da gerekli tüm görüşmeler yapıldı.
TRUMP ‘GEREKENİ YAPALIM’ DEDİ
Aslında içerdeki konuların bir anlamda takibi gibiydi o konuşma. Petrol konusundaki görüşmelerimizle ilgili ‘Bu konuda ne yapmamı istiyorsan hemen gerekeni yapalım’ dedi. Bizde ‘İnşallah bundan sonra süreci takip edeceğiz. Özellikle Petrol konusunda iş birliğimiz devam eder’ şeklinde bir görüşme oldu. Trump’ın Cumhurbaşkanımıza duyduğu saygı… Bunu kameralar önünde de içerde de ifade etti. Trump çok sonuç odaklı bir başkan.
ABD’DEN NEDEN LNG ALIYORUZ?
Türkiye’de ciddi bir doğalgaz tüketimi var. Doğalgaz çevreci ve konforlu bir yakıt. Baktığınız zaman bugün 81 ilde doğalgaz var. Türkiye’nin ihtiyacı her geçen gün büyüyor. Sanayide de elektrik üretim santrallerinde de kullanıyoruz. Avrupa’nın en büyük 4. tüketici ülkesiyiz. Bugüne kadar ki pratik; dünyadaki rezervlerin üçte ikisi çevremizde ve biz bu gazı boru hatlarıyla temin ediyoruz. Ancak çeşitlendirme stratejisi önemli. Türkiye 1990’lı yıllardan başlayarak bu çeşitlendirme stratejisini ortaya koymuş. Biz LNG ile yeni tanışmıyoruz.
2016 yılında yeni bir strateji geliştirdik. 2020’lere geldiğimizde şurada ciddi bir sıvılaştırılmış LNG’nin arttığını görüyorsunuz. 2016’dan bugüne kadar geleceği okuyabildiğimiz için kapasitemizi 30 milyon metreküpten 160 milyon metreküpe çıkardık. Zaten biz ABD’den LNG alıyoruz. Doğalgaz yerin altında gaz halinde. Siz onu belli bir sıcaklıkta tuttuğunuz zaman sıvı faza döndürüyorsunuz. Böylece dünyanın her yerine gönderebilirsiniz. Dolayısıyla bu gazlaştırma tesisleri önem arz ediyor. Eğer biz bu tesisleri yapmasaydık, teknik alt yapınız olmadığı için bu gaza sahip olamazsınız. 2024’ten itibaren de yeni bir stratejimiz var. 2024’ten sonra başta ABD olmak üzere Meksika ve Kanada’dan kaynaklı yeni bir LNG dalgası geliyor. Bu ne demek; doğal gazın ucuzlaması demek.
TÜRKİYE KAYNAKLARINI ÇEŞİTLENDİRİYOR
Ne kadar çok yerden alırsak o kadar güvenli. Tamamen yalan ve eksik bilgiyle eleştiriler getiriliyor. Türkiye tabloyu 2016 yılında gördü. Bu yeni yaptığımız anlaşmalar, doğalgaz kaynağını çeşitlendirmek için yapıldı. Petrolün fiyatını oluşturan bazı endeksler var. Benzer şekilde doğalgazın dünyada 4 tane ana fiyat oluşum noktası var. Ne kadar çok yerden alırsanız o kadar güvenli. Yalan ve eksik bilgi ile yorum yapıyorlar.
Hem gazın fiyatı var. Hem de sıvılaştırma fiyatı var. Bütün zinciri yaptığınız zaman 2027 ve sonrasında kendi ürettiğimiz gaz dışında, biz Türkiye’ye en ucuz gazı almış olacağız. O zaman tüm gazı ABD’den alalım diyebilirler. Hem çeşitlendirme hem de ABD’deki ihracat kapasitesi söz konusu. Oradaki fiziki imkanların da yerinde olması lazım.
TÜRKİYE RUSYA’DAN DOĞALGAZ ALMAYA DEVAM EDECEK Mİ?
Trump işin özünde Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşı sona erdirmek istiyor. Çok uzun bir süredir görüşmeler devam ediyor. Putin ile bir araya geldiler. Şunu gördüm diyebilirim; Trump’ta bu savaşı durduramamanın bir hayal kırıklığı var. Olaya şöyle yaklaşıyor. Rusya’nın durması için finansal kaynaklarının azalması lazım. Rusya Ukrayna savaşının barışçıl bir şekilde durması gerekiyor.
Biz vatandaşımıza ‘Gaz bitti’ diyemeyiz. Bizim arz güvenliğimiz açısından bu kaynaklara ayrım yapmadan erişim sağlamamız gerekiyor. Bizim Rusya ile anlaşmalarımız var. Kış mevsimine geliyoruz. Rusya’dan Azerbaycan’dan Türkmenistan’dan alabildiğimiz gazı almamız gerekiyor. Karadeniz gazı için çalışmalarımız devam ediyor.
MAVİ AKIM SÖZLEŞMESİ YENİLENECEK Mİ?
BOTAŞ’ın görüşmeleri devam ediyor. ABD’de yaptığımız görüşmeler için şunu söylemek isterim: Aslında bir sene önce ABD’de çok önemli LNG görüşmeleri yaptık. Bu sene Mart ayında yine Huston’da başlattığımız bir süreç var. Aslında biz bunları kamuoyu ile paylaşıyoruz. Son dönemde yaptığımız 8 tane doğal gaz anlaşması var. Ama herkes ABD’deki anlaşmalara odaklanıyor. ABD’deki anlaşma yeni değil, 6 ay çalıştık bu anlaşma öncesinde.
KARADENİZ GAZI
2026’da ‘Karadeniz Gazı’nın kullanımını iki katına çıkaracağız. Kendi üretimimiz artacak. Farklı kaynaklardan anlaşmalarımız da artacak. Tedarik portföyümüzdeki mevcut ülkeler değişebilir. Karadeniz Gazı ile ilgili çok önemli çalışmalar var. Filyos için 19 tane ünite gelecek. Ve seneye bu zamanlar devreye almış olacağız. 2028 için bir başka hedefimiz var. 16 milyon hanemizin gazını kendi gazımızla karşılayacağız. Bunun için deniz üzerinde yeni bir üretim tesisine ihtiyacımız var. Bu sene yaptığımız Göktepe keşfi.. Onun üretime girmesi söz konusu. Yeni sondaj gemilerimizle Karadeniz’de yeni lokasyonlar bulacağız. Yeni gelecek gemilerden bir tanesini Karadeniz’e göndereceğiz. Karadeniz’de 5, Karadeniz dışında boğazların altında bir gemimiz sondajla alakalı olarak faal olacak.
GAZ FİYATLARI
Bin metreküp gaz için konuşuyorum… Japonya’daki piyasada 1000 metreküp gazın fiyatı 413 dolar, Avrupa piyasasında 404 dolar, Birleşik Krallık’ta 391 dolar, ABD’deki fiyat 103 dolar. Türkmenistan’dan sonra en ucuz gaz Amerikan gazı oluyor. Bazı gaz kontratlarımız petrol endeksli. Petro fiyatları da gaz fiyatlarını belirleyebiliyor. Avrupa bazlı kontratlar en pahalı gaz haline geldi.
TÜRKİYE RUSYA İLİŞKİLERİ
Cumhurbaşkanımız Shangay’da Putin ile bir görüşme gerçekleştirdi. O görüşmede doğalgaz konusunu da görüştü. Gayet dostane ve yapıcı bir görüşme oldu.
AKKUYU NÜKLEER TESİSİ
Yakın coğrafyamızda herkesin nükleeri var. 31 ülkede 416 reaktör işletme halinde. Programın başında ifade ettim. Bunların 4’te 1’i ABD’de. Iğdır’dan çıkın Ermenistan’da nükleer santral var. Geçtiğimiz yıl birçok Batılı ülke dedi ki; İklim krizi ile mücadele edebilmek için nükleer kullanımını artırmamız lazım. Biz de nükleerden elektrik üretmeye başlayacağız. İnşallah Akkuyu’yu hızlandıracağız ve birinci reaktörü 2026 yılı içerisinde devreye almış olacağız.
“NÜKLEER’İN RÖNESANSI DEDİĞİMİZ BİR DÖNEME GİRİYORUZ”
Şu anda Türkiye içinde alarm zillerinin çaldığı bir konu var… Her şeyin elektrikle kullanıldığı bir dönemdeyiz. Ayrıca yapay zekanın getirdiği inanılmaz bir elektrik talebi geliyor. Bu nedenle dünyada nükleerde büyük bir sıçrama olacağını öngörüyoruz. Küçük modüler reaktörde Türkiye artık bu santralleri kendisi üreten bir ülke olma yolunda ilerliyor. Nükleer’in Rönesans’ı dediğimiz bir döneme giriyoruz. Burada ABD devleti bu noktada finansal desteğini ortaya koyuyor. Biz ticari görüşmelerimizi ABD’li şirketlerle yapıyoruz ve yapmaya devam edeceğiz.
IRAK İLE PETROL ANLAŞMASI
2014’ten itibaren bizi komşu ülkemiz Irak ile tahkime götüren bir anlaşma var. Irak tarafına bu anlaşmayı bu şekilde uzatmayacağız dedik. Irak’ın petrolü Basra’dan dünyaya gidiyor. Yarın Hürmüz Boğazı’ndaki herhangi bir çatışma, bu sefer Irak’ın petrolünün ihraç edilememesi anlamına geliyor. Biz kalkınma yolunu enerji yolu yapalım. Basra’dan Türkiye’ye kadar boru hattını devam ettirmek istiyoruz. Yeni anlaşma seti gönderdik. Biz bu hatta 50 sene gözümüz gibi baktık. Bu hattı ayakta tuttuk. Beklentimiz şu; bu hat 1 buçuk milyon varil petrol taşısın. Avrupa’ya satışını beraber yapalım diyoruz. Bu anlamda yeni bir anlaşma metni var. Kabul ederlerse sorun yok. Buradan taşıma geliri elde edeceğiz. İstiyoruz ki yeni dönemde taşıma bedelleri bizim beklentimizi karşılasın. Irak petrolünü taşıdık, Erbil ile problem olduğunu söyledik. Biz tahkim davasında tezlerimizi ortaya koyduk. Göreceğiz hesaplar yapılınca kim kime ne kadar borçlu. Biz geçmiş yıllardaki alacağımızı alamadık. Biz iki komşuya yakışır şekilde bu sorunu çözmek istiyoruz. Biz üzerimize düşeni yaptık. Bağdat petrolü alan ülkelere dava açacağına Türkiye’ye dava açtı.
“DİYARBAKIR’DA YENİ PETROL KEŞFİNDEN ÇOK ÜMİTLİYİZ”
2026 Temmuz’dan sonra farklı bir dönemin başlayacağını söylemek istiyorum. Hatlar boş değil. Çok şükür bir kısmı Gabar Petrolü ile dolu. O petrol boru hatlarıyla Gabar Petrollerini taşıyoruz. Yeni keşifler için çalışmaya devam ediyoruz. Mart’ta imzaladığımız bir proje var. Diyarbakır’da 4 sahada ABD’li bir şirketle imzaladık. Trump ile konuştuğumuz konulardan biri de buydu. Anlaşma yaptığımız şirketin iyi bir şirket olduğunu söyledi. Gabar’da yeni sondajlar var. Diyarbakır’da yeni petrol keşfinden çok ümitliyiz.
2026’DA ELEKTRİK VE GAZA ZAM OLACAK MI?
2026 yılı için planladığımız bir konu var. Doğalgazı ucuzlatmak adına çabalarımız var. Biz geçtiğimiz iki yılda Türkiye’de beklenen enflasyon çerçevesinde fiyatlarımızı belirledik. Bu minvalden baktığınızda enflasyon düzenlemesi olabilir. Gazı daha ucuza alabilirsek yapmayız. Elektrik faturalarında 2019’da başladığımız destek, pandemi ile beraber Türkiye’deki bütün nüfusa verdiğimiz bir desteğe dönüştü. Biz insanların ne kadar geliri var onu bilmiyorum ona bakmıyoruz. Enerji tarafında ortalama tüketimin iki katını tüketen tüketici destek grubunun dışındadır dedik. Her yıl bu oranı Ekim ayında belirliyoruz. Bu yıl yine bir tüketim limiti belirleyeceğiz. Bu limiti 2025 yılında aşmış vatandaşlarımız 2026 yılında destekten istifade edemeyecek. Geliri düşük ama tüketimi de çoksa o zaman Bakanlığa başvuracak ve destek almaya devam edecek. Bu uygulamayı elektrik için hayata geçirdik. Doğalgazda da hayata geçireceğiz. Doğalgazda konutlar için çok önemli bir destek paketi var. Enerji destekleri çok önemli bir kalem. Türkiye ortalamasında bir tüketim yapan hane için destek programı devam edecek. Bu ortalama doğalgazda Erzurum, İstanbul, İzmir’i birbirinden farklı değerlendirmek lazım.
Kaynak: CNN Türk
