Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yeni lideri Tufan Erhürman, Güney Kıbrıs, Yunanistan ve İsrail’in birlikte yürütmeyi planladığı Great Sea Interconnector (GSI) elektrik bağlantı projesine yönelik sert açıklamalarda bulundu.
Projede Kıbrıslı Türklerin tamamen dışlandığını belirten Erhürman, “Enerji ve deniz yetki alanları gibi egemenlik konularında halkımızın iradesi yok sayılıyor. Bu kabul edilemez,” ifadelerini kullandı.
Erhürman, GSI gibi büyük ölçekli projelerin, adadaki iki halk arasında eşitlik temelinde yürütülmesi gerektiğini vurgulayarak, “Bu adanın iki kurucu ortağından biri olan Kıbrıslı Türkler olarak irademizin dışlandığı hiçbir enerji planlamasını kabul etmeyeceğiz,” dedi. Ayrıca, Kıbrıslı Rum lider Nikos Hristodulidis’in müzakere çağrıları yaptığı bir dönemde, enerji alanında tek taraflı adımlar atılmasının çözüm atmosferini baltaladığını söyledi.
Erhürman, özellikle İsrail’den Kıbrıs’a doğalgaz taşınmasını öngören yeni boru hattı projeleri gibi girişimlerde Kıbrıslı Türklerin yine dikkate alınmadığını belirterek, “Kapsayıcı olmayan bu yaklaşımlar, yalnızca çözüm sürecini değil, bölgesel istikrarı da olumsuz etkiler,” şeklinde konuştu. Energean şirketinin Vasiliko’ya doğalgaz taşıma önerisinin de, samimi bir niyet taşımadığını savundu.
Erhürman’ın bu açıklamaları, Güney Kıbrıs ve Yunanistan enerji bakanlarının, Avrupa Birliği Enerji Komiseri ile Brüksel’de bir araya gelerek Great Sea Interconnector (GSI) projesinine ele alınacağının açıklamasının ardından geldi.
Yunan medyasında yer alan haberlere göre, planan görüşmede projenin jeopolitik önemi, ekonomik sürdürülebilirliği ve teknik ilerleyişi masaya yatırılacak. Kıbrıs-Girit arasındaki bağlantıyı içeren bu enerji altyapı projesi, Avrupa Birliği tarafından destekleniyor. Ancak mülkiyetin teknik olarak Yunanistan’ın elektrik iletim operatörü ADMIE’ye devredilmiş olması, projeye dair yönetsel belirsizlikleri gündeme taşıyor.
Kıbrıs Temsilciler Meclisi’nde bakanlık bütçesi görüşmeleri kapsamında açıklamalarda bulunan Papathanasiou, doğalgaz alanında da üç stratejik projenin ilerlemekte olduğunu söyledi. Kronos sahasından çıkarılacak gazın Mısır’ın Damietta LNG tesislerine yönlendirilmesi planlanıyor. Nihai yatırım kararının 2025 sonu veya 2026 başında alınması bekleniyor. Afrodit sahasındaki çalışmalar ise detaylı mühendislik tasarımı aşamasında; bu tasarımın 2025 sonunda tamamlanması ve 2026 sonunda yatırım kararına dönüştürülmesi öngörülüyor. Vasiliko LNG terminalinde kullanılacak Prometheus FSRU gemisinin bu ay içinde tamamlanacağı, teknik uyum değerlendirmesi sonrası devreye alınabileceği ifade edildi.
Yeni girişimlerden biri ise Energean ve Power Energy Cyprus’un önerdiği, İsrail’den Vasiliko’ya doğalgaz boru hattı projesi. Bakanlık bu özel sektör teklifine ilişkin devletin tutumunu belirlemek üzere değerlendirmelerini sürdürüyor. Ancak mevcut mevzuata göre elektrik üretiminde kullanılacak doğalgaz ithalatı yalnızca devlet şirketi DEFA tarafından yapılabiliyor.
Tüm bu gelişmeler ışığında, 2026 stratejik enerji hedefleri arasında Kıbrıs’ın hidrokarbon kaynaklarının sürdürülebilir şekilde değerlendirilmesi, Doğu Akdeniz’de enerji iş birliklerinin güçlendirilmesi, yeşil dönüşümün hızlandırılması, enerji depolama altyapısının geliştirilmesi ve elektrik bağlantı projelerinin hayata geçirilmesi yer alıyor.
