ABD Kongresi’nde Cumhuriyetçi vekillerin sunduğu yeni savunma bütçesi taslağı, F-35 savaş uçağının halefi üzerinde milyarlarca dolarlık harcama yapılmasını öngörüyor.
Ancak, mevcut F-35 modeli hâlâ beklenen operasyonel düzeye ulaşamamış durumda. Savunma harcamalarının tartışıldığı bir dönemde, söz konusu bütçe planı tartışma yaratıyor.
Pentagon, Şubat ayında yayımladığı beş yıllık planda savunma bütçesinden yılda 50 milyar dolar kesinti yapılmasını önerdi. Ancak, Trump yönetiminin yaklaşık 1 trilyon dolarlık yeni savunma bütçesi önerisi, bu kesintilerin yetersiz kalabileceğine işaret ediyor.
Nisan 2024’te yayımlanan ABD Hükümet Hesap Verebilirlik Ofisi (GAO) raporu, F-35 Lightning II programının hem maliyet hem de operasyonel verimlilik açısından ciddi sorunlar barındırdığını ortaya koydu. Raporda, F-35’in ABD Savunma Bakanlığı’nın en pahalı ve en gelişmiş savaş uçağı projesi olduğu, ancak uçağın planlanan kullanım oranının düştüğü, buna karşın bakım maliyetlerinin artmaya devam ettiği belirtildi.
GAO verilerine göre, Savunma Bakanlığı, F-35’i 2088 yılına kadar envanterde tutmayı ve edinim ile bakım süreçleri için toplamda 2 trilyon dolardan fazla harcama yapmayı planlıyor. Ancak güvenilirlik sorunları nedeniyle uçuş süreleri azaltıldı. Buna rağmen, programın 24 bakım ve güvenilirlik hedefinden 17’sinin karşılandığı ya da hedefe yakın olduğu ifade ediliyor.
Öte yandan, uçuş saati planlarının azaltılması sayesinde, askeri birimlerin uçak başına yıllık işletme maliyetlerini karşılama hedeflerine yaklaşabildiği belirtildi. Bu durum, bazı çevreler tarafından bütçe hedeflerine uyum olarak değerlendirilse de, uçakların operasyonel etkinliği açısından ciddi bir zafiyet anlamına geliyor.
Kongre’de tartışılan 2026 savunma bütçesi tasarısında, F-35 programına 8,5 milyar dolar, modernizasyon çalışmalarına 2,2 milyar dolar ve halefi olması beklenen F-47 programına ise 3,2 milyar dolar kaynak ayrılması planlanıyor.
Geçen hafta Kongre Bütçe Ofisi (CBO), F-35’in performansına dair daha sert bir tablo çizdi. Rapora göre, F-35’ler sadece kötü yaşlanmakla kalmıyor, aynı zamanda yerini alması gereken uçaklara kıyasla bir avantaj da sunmuyor.
CBO’nun raporunda şu ifadeler yer aldı:
“F-35’ler yaşlandıkça, harbe hazırlık ve operasyonel kullanımları azaldı. F-35’lerin harbe hazırlık oranları, aynı yaştaki diğer savaş uçaklarından daha düşük, hatta bazı durumlarda çok daha düşük.”
Elon Musk, F-35’i sık sık “pahalı, karmaşık ve hiçbir şeyde uzman olmayan bir uçak” ve “tarihin en kötü askeri yatırımı” olarak nitelendirdi.
Buna karşılık, eski Başkan Donald Trump, F-35’i “dünyanın en iyi savaş uçağı” olarak tanımladı. Mart 2025’te, halefi olan F-47’nin geliştirilmesine başlanacağını ve Ocak 2029’daki görev süresinin bitiminden önce “üretilip uçurulacağını” duyurdu.
Temsilciler Meclisi Bütçe Komitesi’nin 2026 savunma harcamaları tasarısı:
8,5 milyar $ F-35’lere,
2,2 milyar $ F-35’in geliştirilmesine,
3,2 milyar $ F-47 programına ayrılmasını öngörüyor.
Kaynak: Reason
