Akıllı mühimmat nedir, neden kullanılır?
Akıllı mühimmat, uçuşu esnasında üzerindeki kontrol yüzeylerini kilitlenilen hedefin konumuna göre kontrol ederek hassas vuruş yapmayı sağlayan mühimmat tipine denir. Farklı güdüm tiplerinde, motorlu veya motorsuz akıllı mühimmatlar bulunur. 2. Dünya Savaşı’ndan itibaren geliştirilmeye başlanmış, Körfez Savaşında gösterdiği başarıdan ötürü kullanımı artmıştır. 2. Dünya Savaşı’nda Almanlar tarafından geliştirilen Hs 293 ilk akıllı mühimmat örneklerinden biridir.
Akıllı mühimmatlar; güdümsüz bombaların çevresel hasarını en aza indirmek, düşman hedeflerini daha hassas bir şekilde vurmak ve hareketli hedefleri takip edebilmek için geliştirilmiştir. Mühimmatın üzerindeki güdüm kiti, kontrol yüzeylerini hedefin konumuna göre hareket ettirerek mühimmatın hareketini stabil hale getirir ve mühimmatı hedefe doğru yöneltir. Taşınan harp başlığının amacına göre farklı güdüm tiplerinde akıllı mühimmatlar bulunur.
Akıllı mühimmat güdüm çeşitleri
Radyo kontrollü güdüm
Üzerinde herhangi bir sensör veya arayıcı başlık olmayan, yer kontrol istasyonu tarafından elle kontrol edilen mühimmatlardır. İlk olarak 2. Dünya Savaşı’nda kullanılmıştır. Daha sonra geliştirilen varyantlarda mühimmata kamera takılmış ve yer kontrol istasyonuna gelen kamera görüntüsüne göre kumanda edilmiştir.
Kızılötesi güdüm
Fazla ısınan nesneler kızılötesi dalga boylarında ışın yaymaktadır. Kızılötesi ışığı algılayabilen sensörler ile kurulan bu güdüm kitinde, yüksek ısı yayan hedeflerin kızılötesi izleri takip edilir. Sensörden alınan veri ile uçuş bilgisayarı kontrol yüzeylerini kullanarak mühimmatı hedefe doğru yönlendirir.
Lazer güdüm
Kızılötesi dalga boyunda bir ışıkla aydınlatılan hedeften yansıyan ışınların, sensör vasıtasıyla takip edilmesiyle çalışmaktadır. Hedef, mühimmatın bırakıldığı hava aracı veya başka bir hava aracı tarafından lazer ile işaretlenir. Mühimmat, hedeften yansıyan kızılötesi ışığı takip ederek kontrol yüzeylerini hareket ettirir ve hedefe doğru yönelir.
Radar güdüm
Aktif ve yarı aktif radar güdüm olmak üzere iki çeşidi bulunur. Aktif radarlı mühimmatlar hedefi harici bir radar vericisine gerek olmadan tespit ederek imha eder. Yarı aktif radarlı mühimmatlarda ise yalnızca radar alıcısı bulunur. Hedef, harici bir radar sistemiyle tespit edilir ve mühimmat hedefe varıncaya kadar radar kilidi sürdürülür.
GPS güdüm
Hedefin koordinatları mühimmata yüklenir. Mühimmat, üzerinde bulunan Küresel Konumlama Sistemi (GPS) anteni ile kendi konumuyla hedefin konumu arasındaki mesafeye göre rotasını hesaplar ve uçuşunu gerçekleştirir.
