Ukrayna’nın F-16 savaş uçağı süreci, NATO faaliyetleri kapsamında düzenlenen 11 Temmuz 2023’teki Vilnius Zirvesi sırasında 11 ülkeden oluşan koalisyon ile başladı. Koalisyonun oluşturulmasının hemen akabinde Ukraynalı pilotların F-16 savaş uçağı için eğitimlere başlayacağını duyuruldu.
Hollanda ve Danimarka öncülüğünde başlatılan eğitim sürecine, Danimarka, Hollanda, Belçika, Kanada, Lüksemburg, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, İsveç ve İngiltere katıldı. Daha sonra ABD, bu eğitim sürecinin destekçisi oldu. Daha sonra Yunanistan, Bulgaristan ve Fransa, pilot ve yer ekiplerine çeşitli iş bölümleri üzerine eğitimler vermek üzere bu koalisyona dahil oldu.
Uçakların teslimatı için başlatılan süreçte, uçakları verecek olan ülkeler ABD’den güvence istedi. ABD hükümeti, Ukraynalı pilotların eğitimlerinin tamamlanmasının ardından Ukrayna’ya Danimarka ve Hollanda üzerinden F-16 savaş uçaklarının gönderilmesine onay verdi. ABD üretimi savaş uçaklarının müttefiklerinden Ukrayna’ya transferi için ABD’nin onayı gerekiyordu.
Bu süreçte Romanya’da NATO ortak ülkeleri ve Ukrayna’dan askeri pilotlar için bir F-16 eğitim merkezi kuruldu. Ukraynalı pilotlar için uygulanan yoğun eğitim sürecinin ardından, koalisyona dâhil olan ülkelerden eğitimin tamamlandığına dair haberler gelmeye başladı.
ABD, Ukrayna’nın hem F-16 pilotu eğitimini hem de uçak bakım sürecini organize ediyor
ABD Hava Ulusal Muhafızları sözcüsü Erin Hannigan, 23 Mayıs’ta yayınlanan bir yorumda Politico’ya verdiği demeçte, Ukraynalı pilotların ilk grubunun Arizona’daki F-16 eğitim programından mezun olduğunu söyledi.
Hannigan, ilk mezunların sayısını veya kesin mezuniyet tarihini onların güvenliği açısından tedbir amaçlı olarak açıklamadı. Geçtiğimiz yılın Ekim ayında ABD’ye giden Ukraynalı pilotlar, Arizona’nın Tucson kentindeki Morris Hava Ulusal Muhafız Üssü’nde verildi.
ABD, Ukraynalı pilotları eğitirken uçaklara dair tedarik ve onarım altyapısını da oluşturmaya çalışıyor. Bu kapsamda ABD’li yetkililer, uçakların onarım merkezi olarak Polonya’yı seçti. Ukrayna için oluşturulacak filo için gerekli yedek parçalar ve teknik danışmanlık verilecek.
Ayrıca uçakların bakımlarının yapılacağı üs olarak, ABD ve Polonya arasında F-16’ların bakım-onarım ve modernizasyon merkezi olarak belirlenen ve bu kapsamda gelecek yıllarda parça üretim faaliyetlerini de gerçekleştirecek, Bydgoszcz şehrinde bulunan 2 No’lu Askeri Havacılık Fabrikası tercih edildi.
Avrupa’dan da Ukraynalıların F-16 eğitimlerinin tamamlandığına dair haberler geliyor
Haftanın başında Hollanda Savunma Bakanlığı da ilk 10 Ukraynalı yer ekibinin Hollanda’da F-16 bakım eğitimini tamamladığını açıkladı. Envanterindeki 24 adet F-16 uçağını Ukrayna’ya verecek olan ülke, uçakları 2024 yılının sonbahar aylarında teslim edecek.
Hollanda Savunma Bakanı Kajsa Ollongren, Mayıs ayı başında yaptığı açıklamada, Hollanda’nın F-16 savaş uçaklarını Ukrayna’ya bu sonbaharda teslim etmeye başlamayı planladığını söylemişti. Bazı kaynaklarda Hollanda’nın 42 adet F-16 savaş uçağını Ukrayna’ya vereceği dile getiriliyor.
Ukrayna’ya 19 adet F-16 uçağı teslim edecek olan Danimarka ise uçaklarını 2025 yılına kadar teslim etme sözü verdi. Danimarka basınında yer alan haberlere göre Danimarka’da F-16 savaş uçakları konusunda altı Ukraynalı pilotun eğitim aldığı biliniyor.
Koalisyonun bir diğer üyesi olan Norveç’in 12’si tam savaş yeteneğine sahip olmak üzere toplam 22 adet F-16 savaş uçağını teslim edeceği biliniyor. Norveç basınında çıkan haberlere göre, teslim edilecek 10 adet uçağın ciddi bir bakım sürecinden geçmesi gerektiği sık sık vurgulandı. Norveç Hava Kuvvetleri, 30 yıllık operasyonun ardından Ocak 2022’de F-16 savaş uçaklarından oluşan filosunu emekliye ayırdı. Oslo, 2023 yılında eski F-16’larından 32’sini Romanya Hava Kuvvetleri’ne sattı ve 2023’ün sonlarında iki F-16 eğitim uçağını Ukraynalı pilotların muharebe görevlerinde pratik yapması için Danimarka’ya transfer etti.
Böylece Ukrayna’ya yapılan F-16 savaş uçağı desteğinin toplam değerinin 3 milyar doları aşacağı belirtiliyor. Bu da Ukrayna’nın müttefikleri tarafından yapılan tek kalemdeki en büyük silah desteği anlamına geliyor.
Ukrayna’ya F-16 savaş uçakları tedariki konusunda adı geçen Belçika ise göndermeyi planladığı uçak sayısını belirtmedi. Ancak Belçika Savunma Bakanı Ludivine Dedonder’in açıklamalarına göre 2025 yılı içinde Belçika’nın envanterindeki F-16’lardan bir kısmı Ukrayna’ya gönderilecek.
Mart ayında Birleşik Krallık Kraliyet Hava Kuvvetleri bünyesinde eğitilen 10 Ukraynalı pilotun F-16 savaş uçakları için verilen temel uçuş eğitimini tamamladıklarını belirtti. Eğitimin tamamlanmasının ardından Britanya Savunma Bakanı Grant Shapps: ‘’Bu cesur pilotları, ilk eğitimlerini Birleşik Krallık’ta tamamladıklarından dolayı tebrik etmek istiyorum. RAF’ın dünyaca ünlü becerileri sayesinde, en iyi eğitimlerden bazılarını aldılar. Mevcut ve artık Putin’in yasadışı işgaline karşı mücadeleye katılmaya bir adım daha yaklaştık’’ dedi.
Atina’da geçen ay çıkan haberlere göre Yunanistan da envanterindeki eski F-16 uçaklarından 32 adedini Ukrayna’ya satmayı düşünüyor. Böyle bir transfer gerçekleşirse Yunanistan, Ukrayna’ya en büyük uluslararası F-16 uçağı bağışçısı olacak. Ancak anlaşma için ABD’nin onayı ve finansmanı gerekiyor. Şimdilik Yunanistan, Çek Cumhuriyeti ile birlikte Ukrayna’ya önemli miktarda silah ve mühimmat tedarik etmek için stratejik bir plan yürütüyor.
