Türkiye ve Yunanistan, Avrupa çağında ortak bir hava savunma sitemleri ile müşterek bir hava savunma altyapısı kurmayı öngören Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimine (ESSI) katılma kararı aldı.
Karar, 15 Şubat günü Belçika’nın başkenti Brüksel’de düzenlenen NATO Savunma Bakanları Zirvesi’nin ardından Türkiye, Almanya ve Yunanistan savunma bakanlarının birlikte yaptığı ortak açıklama ile duyuruldu.
Milli Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler ve Yunanistan Savunma Bakanı Nikolaos Dendias’ın birlikte katıldığı “Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi (The European Sky Shield Initiative-ESSI) Niyet Mektubuna Türkiye ve Yunanistan’ın Katılımına Dair Düzenleme Belgesi İmza Töreni” ile birlikte Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi’ne katılmak için niyet mektubu imzaladı, imza töreni sonrasında yapılan açıklamaların ardından Yaşar Güler ve Nikolaos Dendias ikilisi kısa bir görüşme de gerçekleştirdi.
Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler imzalanan Niyet Mektubunun ardından yaptığı açıklamada Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimine katılımı “NATO’nun gereklerinin yerine getirilmesi yönünde önemli bir adım olarak nitelendirerek, Türkiye’nin geniş ulusal kaynaklarıyla bu girişime katkıda bulunmaya hazır olduğunu” ekledi.
Millî Savunma Bakanı Yaşar Güler, “Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi (The European Sky Shield Initiative-ESSI) Niyet Mektubuna Türkiye ve Yunanistan’ın Katılımına Dair Düzenleme Belgesi İmza Töreni” sonrasında Yunanistan Savunma Bakanı Nikolaos Dendias ile kısa bir görüşme… pic.twitter.com/VqNiQh97tR
— T.C. Millî Savunma Bakanlığı (@tcsavunma) February 15, 2024
Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırmasının ardından Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un girişimleriyle Ağustos 2022’de başlatıldı. Avrupa çapında hava savunma yeteneklerinin ortak satın alımını kolaylaştırmayı ve sistemlerin birlikte çalışabilirliğini artırarak Avrupa çapında entegre bir füze ve hava savunma sistemi kurmayı amaçlıyor.
Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi ile birlikte Rusya’nın Rusya – Ukrayna Savaşı Sırasında Ukrayna şehirlerine ve altyapısına yönelik başlattığı yıkıcı balistik ve seyir füzesi saldırıları gibi saldırılara karşı Avrupa’nın son yıllarda artan savunmasızlık algısına çözüm bulunması ve giderilmesi amaçlanıyor.
NATO’dan bağımsız olarak başlatılan ve Kasım 2023’te katılan Avusturya ile birlikte 19 katılımcı ülkeye ulaşan Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi, Türkiye ile Yunanistan’ın da katılımlarının onaylanmasının ardından 21 üye ülkeye ulaşacak. Avusturya ve İsviçre dışında bütün katılımcı ülkelerin NATO üyesi olduğu girişime Fransa, İtalya ve İspanya gibi önde gelen Avrupa ülkeleri ise henüz katılmadı.
Özellikle Fransız hükümetinin Fransa – İtalya ortaklığında Eurosam tarafından üretilen SAMP/T hava savunma sisteminin Almanya tarafından Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi kapsamında tercih edilen hava savunma sistemlerinin dışarısında tutulmasından memnun olmadığı ve bu nedenle girişime soğuk baktığı iddia edildi.
Almanya, Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi kapsamında kısa ve orta menzilde hava savunması için IRIS-T SLM sistemi, uzun menzilde hava savunması için MIM-104 Patriot sistemi ve atmosfer dışı önleme için Arrow 3 balistik füze savunma sisteminden oluşacak entegre bir füze ve hava savunma sistemi kurmak için çalışmalar yürütüyor.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz’un girişim kapsamında entegre hava savunma sistemlerinin 5 yıl içerisinde faaliyete geçmesi öngörüldüğünü belirtmesinin ardından Alman Federal Meclisi 2023 yılında İsrail’den 4 milyar avro bedelle Arrow 3 balistik füze savunma sistemi alınmasına izin vermişti.
Finlandiya da 2023 yılında dahil olduğu Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi ile birlikte İsrail’den 317 milyon avro bedelle David’s Sling hava savunma sistemi almak için anlaşma imzalamıştı, diğer katılımcı ülkeler ise hangi hava savunma sistemlerini seçeceklerine dair çalışmalarını sürdürüyorlar.
NATO Savunma Bakanları Zirvesi’nin ardından açıklamalarda bulunan NATO Genel Sekreter Yardımcısı Mircea Geoană, Türkiye ve Yunanistan’ın Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi’ne katılımlarından memnuniyetini ifade etti ve “Bu girişim, müttefiklerimizin savunma harcamalarına ilişkin taahhütlerinin kolektif savunmamız için mevcut somut yeteneklere dönüştürülmesine yardımcı oluyor. Bu aynı zamanda Avrupalı müttefiklerin adil yük paylaşımına olan kararlılığını da gösteriyor.” ifadelerini kullandı.
Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi’nin aynı zamanda NATO Müttefik Hava Komutanlığı (AIRCOM) tarafından komuta edilen ve 1960’lı yıllardan beri Avrupa’daki NATO müttefiklerinin hava sahalarını korumayı amaçlayan NATO Entegre Hava Savunma Sistemi’ni güçlendireceği ve destek olacağı da belirtiliyor.
Türkiye’nin Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi’ne kendi sahip olduğu ve gelecekte sahip olacağı hava savunma sistemleriyle katkı sağlamasının yanı sıra geliştirdiği özellikle alçak ve orta irtifa hava savunma sistemleriyle üye ülkelerin ihtiyaçlarına alternatif çözümler üretebileceği değerlendiriliyor.
Türkiye’nin NATO standardındaki hava savunma sistemi çözümlerinin Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi üyesi ülkeler tarafından kullanılan komuta kontrol sistemleriyle kolayca entegre edilebileceği ve bu sistemlerle yüksek bir verimlilikte çalışabileceği belirtilirken muadillerine kıyasla daha maliyet etkin olacağı ifade edildi.
Ege ve Doğu Akdeniz’de zaman zaman gerginlikler ve anlaşmazlıklar yaşayan Türkiye ve Yunanistan’ın Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi’ne birlikte katılmasının ise iki ülke arasındaki ilişkilerin normalleşmesi için önemli bir adım olarak nitelendirildi.
