BMGK, Gazze’de ateşkesi öngören tasarıyı kabul etti!
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK) Ramazan ayının geri kalanında Gazze’de ateşkes talep eden karar tasarısı kabul edildi. 10 Mart’ta başlayan Ramazan, 9 Nisan’da sona erecek. Yani Konsey, iki haftalık bir ateşkes çağrısında bulunuyor. Karar tasarısı, geçici üyeler Cezayir, Ekvador, Guyana, Japonya, Malta, Mozambik, Güney Kore, Sierra Leone, Slovenya ve İsviçre tarafından hazırlanmıştı.
Karar daha önceki dört başarısızlığın ardından konsey tarafından kabul edilen ilk ateşkes kararı oldu.
ABD oylamada çekimser kalırken, aralarında Rusya, Çin ve Britanya’nın da bulunduğu diğer 14 konsey üyesi, karar lehinde oy kullandı.
Ayrıca söz konusu karar, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Gazze’deki işgal sırasında ilk kez “ateşkes” kelimesini içeren bir kararı desteklemesi anlamına geliyor ve Joe Biden yönetiminin İsrail’e karşı tutumunun sertleştiğini yansıtıyor.
Öte yandan uzun süreli görüşmeler sonucunda, “daimi ateşkes” terimi üzerinde anlaşmaya varılan karar tasarısında, Amerika Birleşik Devletleri delegasyonunun son dakika değişiklik önerisiyle “daimi” kelimesi “kalıcı” olarak değiştirildi. Rusya’nın oylama öncesinde ifadeyi ilk haline çevirmeye yönelik değişiklik önerisi İSE ABD tarafından veto edildi. Bu değişiklikle birlikte, ABD’nin ateşkes sürecine daha fazla esneklik kazandırdığı değerlendiriliyor.
Karar neleri kapsıyor?
Karar metninde, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Filistin konusunda daha önce aldığı kararlar hatırlatılarak, tüm tarafların uluslararası hukuka, uluslararası insani hukuka ve uluslararası insan hakları hukukuna riayet etme zorunluluğu vurgulandı. Ayrıca, sivillere ve sivil altyapıya yönelik saldırıların ve terör faaliyetlerinin kınandığı, esir almanın uluslararası hukuka aykırı olduğu belirtildi.
Ayrıca kararda, Gazze Şeridi’nde yaşanan ağır insani sorunlara derin endişe ile bakıldığı da belirtilirken, Mısır, Katar ve ABD’nin bu konudaki diplomatik girişimleri ise onaylandı.
Kararda, ramazan ayı boyunca tüm tarafların uyacağı bir acil ateşkesin sağlanması, bu durumun kalıcı ve sürdürülebilir bir ateşkese dönüşmesi ve tüm rehinelerin hızlı ve şartsız bir şekilde serbest bırakılması gerektiği ifade edilirken ayrıca, rehinelerin insani ve tıbbi ihtiyaçlarının karşılanabilmesi adına gerekli erişimin sağlanması da talep edildi.
Kararda, esir tutulan kişilere karşı uluslararası hukuk çerçevesinde belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için taraflara çağrıda bulunuldu.
Gazze Şeridi’ne yönelik insani yardımın hızla artırılması gerektiği ve sivillerin korunması ile gerekli insani yardımların ulaştırılabilmesi için var olan tüm engellerin ortadan kaldırılması gerektiği vurgulandı. Kararda ayrıca, durumun Birleşmiş Milletler tarafından yakından izlenmeye devam edileceği belirtildi.
ABD’nin veto edilen karar tasarısı
Ateşkes sürecinin son başarısızlığı, ABD’nin sunduğu teklifi Çin ve Rusya’nın veto etmesiyle cuma günü yaşanmıştı. Bu anlaşmazlık da, ABD’nin ateşkes çağrısını rehine durumunun çözümüyle bağlantılı hale getirme ısrarı ve Hamas’ı açıkça kınaması nedeniyle ortaya çıkmıştı.
22 Mart’ta yapılan oylamada Çin ve Rusya’nın veto ettiği ABD karar tasarısı, 20 Şubat’ta tartışmaya açılmıştı. Bu tasarı, Gazze’deki ateşkesi rehinelerin serbest bırakılması şartına bağlayarak, bu yönde diplomasiye destek verilmesini öneriyordu.
Tasarıda, diplomatik çabalar aracılığıyla elde edilecek ateşkesin kalıcı bir barışa dönüştürülmesinin önemi vurgulanırken, Hamas ve benzeri terörist ve aşırılık yanlısı grupların Filistin halkını temsil etmediği belirtilmiş ve Hamas’ın bazı üye ülkeler tarafından terör örgütü olarak tanımlandığına işaret edilmişti.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK), Gazze konusunda 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana birçok oturum düzenlendi ve bu oylama ile birlikte toplamda 10 adet karar tasarısı oylamaya sunulmuş oldu. Bu süreçte, 2712 ve 2720 numaralı kararlar da dahil olmak üzere, önemli kararlar kabul edildi.
“Gazze tasarısının uygulanmaması affedilemez”
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, Gazze ile ilgili tasarının Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından onaylanmasını değerlendirdi. Guterres, açıklamasında, “Güvenlik Konseyi, uzun süredir beklenen ve Gazze’deki acil ateşkes ile tüm rehinelerin şartsız serbest bırakılmasını talep eden önemli bir kararı kabul etti. Bu tasarı mutlaka uygulanmalıdır, başarısız olması affedilemez” ifadelerini kullandı.
BMGK’nın Gazze’de ateşkes kararına İsrail, Hamas ve dünyadan tepkiler
Hamas, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Gazze’de ramazan ayında ateşkes talebine ilişkin kararını memnuniyetle karşıladığını açıkladı. Yapılan yazılı açıklamada, Gazze Şeridi’ndeki “Siyonist güçlerin” çekilmesi ve yerinden edilen Filistinlilerin evlerine dönüşü için kalıcı bir ateşkese ulaşılmasının önemi vurgulandı. Hamas, esir takası sürecine derhal girişmeye hazır olduğunu belirtti ve bu süreçte her iki taraftaki esirlerin serbest bırakılmasının önemine dikkat çekti.
BMGK’nın kararı doğrultusunda, Gazze’deki Filistinlilerin hareket özgürlüğü ve insani ihtiyaçlarının karşılanmasının gerekliliği üzerinde duruldu. İsrail saldırıları sonucu yıkılan binaların enkazından Filistinlilerin cenazelerinin çıkarılabilmesi için ağır makinaların Gazze’ye ulaştırılması ihtiyacına değinildi.
Hamas, BMGK’yı İsrail’e, Filistin halkına yönelik “soykırım savaşını” durdurması için baskı yapmaya çağırdı. Ayrıca, uluslararası kararlara ve hukuka uygun olarak, başkenti Kudüs olan bağımsız ve egemen bir Filistin devletinin kurulması, geri dönüş ve kendi kaderini tayin hakkının teyit edildiği belirtildi.
İsrail, Washinton ziyaretini iptal etti
İsrail, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ndeki son oylamada ABD’nin çekimser oy kullanmasına tepki olarak, Refah operasyonu bağlamında Washington’a planlanmış olan bir ziyareti iptal etti.
Başbakan Binyamin Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada, Washington’ın tasarıyı engellememesinin, önceki pozisyonlarından “açık bir geri çekilme” olduğu ve bu durumun Hamas’a karşı sürdürülen savaş çabalarına, aynı zamanda Gazze’de tutulan 130’dan fazla rehinenin serbest bırakılması çabalarına zarar vereceği belirtildi.
Bu gelişmeler ışığında, Amerika Birleşik Devletleri’nin tutumundaki bu değişiklik sonucu Başbakan Netanyahu, heyetin ABD ziyaretini iptal etme kararı aldı.
Suudi Arabistan: BMGK kararını memnuniyetle karşılıyoruz
Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada “Suudi Arabistan Krallığı, kalıcı ve sürdürülebilir bir ateşkese ve tüm rehinelerin serbest bırakılmasına yol açacak şekilde, kutsal ramazan ayı boyunca Gazze’de derhal ateşkes çağrısında bulunan BM Güvenlik Konseyi kararını memnuniyetle karşılamaktadır” denildi.
Dünya Sağlık Örgütü de BMGK kararını memnuniyetle karşıladı
Dünya Sağlık Örgütü Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, Ramazan ayının geri kalanında ateşkes ve Gazze’de tutulan İsrailli esirlerin serbest bırakılması çağrısında bulunan kararın derhal uygulanması çağrısında bulundu.
AB: Kararın uygulanması hayati önem taşıyor
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Gazze’de derhal ateşkes sağlanmasını ve tüm esirlerin serbest bırakılmasını öngören BM Güvenlik Konseyi kararının kabul edilmesini memnuniyetle karşıladığını belirtti.
Sosyal medya hesabından açıklamaya yapan von der Leyen, “Kararın uygulanması tüm sivillerin korunması açısından hayati önem taşımaktadır.” ifadelerine yer verdi.
Rusya: “İsrail’in insanlık dışı operasyonu”
Rusya’nın Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Vasily Nebenzya, ülkesinin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından kabul edilen Gazze’deki ateşkes çağrısına ilişkin kararı desteklediğini ve bu kararın “İsrail’in Filistinlilere yönelik insanlık dışı operasyonlarını ilerletmek yerine barışın çıkarları doğrultusunda kullanılmasını” umduğunu belirtti.
Nebenzya, BM Güvenlik Konseyi’nin ramazan ayı boyunca sınırlı olmakla birlikte, taraflara derhal ateşkese uymalarını talep etmesinin büyük önem taşıdığını ifade etti. Ancak, ateşkesin sona ermesinden sonra yaşanabilecek belirsizliklere dikkat çekerek, “kalıcı” kelimesinin farklı yorumlanabileceğini ve bu durumun önemli olduğunu vurguladı. Nebenzya, İsrail’i koruma altına alanların hala onu serbest bırakma niyetinde olduğunu dile getirdi.
ABD’nin BM Büyükelçisi: Bağlayıcı olmayan karar
ABD’nin Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde kabul edilen ve Gazze’de acilen ateşkes sağlanmasını talep eden kararı “bağlayıcı olmayan” olarak nitelendirdi.
Greenfield, kararın içerisinde ABD’nin eklenmesini istediği, özellikle Hamas’ın kınanması gibi bazı anahtar konuların bulunmaması nedeniyle ABD’nin oylamada “evet” demediğini açıkladı. Bununla birlikte, Greenfield kararın bazı kritik hedeflerini desteklediklerini belirterek, özellikle ateşkesin tüm rehinelerin serbest bırakılmasıyla sağlanması gerektiğinin altını çizdi ve Hamas tarafından bir rehinenin serbest bırakılması halinde Gazze’de hemen ateşkesin başlayabileceğini ifade etti. Greenfield’in “bağlayıcı olmayan” açıklaması sosyal medyada hızlı bir şekilde tepki topladı.
Birleşmiş Milletler Şartı’nın 25. maddesi gereğince, BMGK’de alınan kararların üye devletler için bağlayıcı olduğu belirtilmektedir.
İsrailli bakan: ABD’yi görmezden gelelim
İsrail’in aşırı sağcı Maliye Bakanı Bezalel Smotrich, ABD’nin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde veto hakkını kullanmama kararına tepki gösterdi. Channel 7’ye yaptığı açıklamada, Smotrich, Washington’un bu adımının Hamas’ın lehine olacağını ve Gazze’de tutulan İsrailli esirlerin geri dönüş sürecini zorlaştıracağını ileri sürdü.
Smotrich, İsrail ve ABD arasındaki ilişkilerin eşitlikçi bir ortaklık olduğunu vurgulayarak, bu durumun İsrail hükümetini ABD hükümetinin tutumuna karşı kararlar almak zorunda bıraktığı ilk vaka olmadığını belirtti. Ayrıca, Smotrich, İsrail’in Hamas’ı yok edene ve tüm esirler geri dönene kadar Gazze’ye yönelik savaş operasyonlarını durdurmayacağını iddia etti.
Filistin: BMGK kararı derhal uygulanmalı
Filistin, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) tarafından kabul edilen, Gazze Şeridi’nde ramazan ayı boyunca acil bir ateşkesin sağlanmasını talep eden karar tasarısını olumlu bir şekilde karşıladı ve bu kararın hemen uygulanması için çağrıda bulundu. Filistin Devlet Başkanlığı tarafından yapılan yazılı bir açıklamada, suçsuz insanların hayatlarının korunması adına bu kararın derhal hayata geçirilmesi gerektiği belirtildi.
Açıklamada ayrıca, “BMGK’nin, uluslararası toplumun genel fikir birliği ile alınan bu önemli kararın uygulanmasını sağlaması gerekmektedir” ifadelerine yer verildi. Karar, saldırganlığın tamamen durdurulması, İsrail işgal güçlerinin Gazze Şeridi’nden tamamen çekilmesi, ve İsrail işgal yetkilileri ile terörist yerleşimcilerin, Doğu Kudüs dahil olmak üzere Batı Şeria’da işledikleri suçlara son verilmesi yönünde atılmış doğru bir adım olarak değerlendirildi. Kararın, kalıcı bir ateşkese ve sürdürülebilir barışa doğru ilerletilmesinin önemi vurgulandı.
