Batı, Ukrayna için 2024 yılını ‘’tut ve inşa et’’ yılı ilan etti!
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, 2023 yılına büyük beklenti içine girdi. Özellikle aynı yılın yaz ve sonbahar mevsimlerinde karşı saldırıya geçip başarılı olacağı öngörüldü. Ancak sonbahar mevsimi, yerini kış mevsimine bırakırken, sahadaki inisiyatif yavaş yavaş Rus kuvvetlerine geçmeye başladı.
Rusya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Gerasimov bu değişimin akabinde şöyle bir açıklamada bulundu: ‘’Kiev, karşı saldırı sırasında Melitopol’ü ablukaya almayı ve ardından Azak Denizi, Maripol ve Kırım sınırına ilerlemeyi planladı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri 4 Haziran’da bir karşı saldırı başlattı ve Zaporijya yönünde büyük kayıplar vererek Rusya Federasyonu’nun taktik savunma bölgesini bile aşamadı.’’
Surovikin hattı olarak bilinen bu taktiksel savunma hattı, güçlendirilmiş atış hatları ve geniş mayın tarlaları içeren bir hat olarak onlarca kilometre uzunluğa sahiptir. Rusların bu savunma hattını sekiz ay içinde kurduğu tahmin ediliyor. Savunma hattı gelişmiş sevkiyat ve lojistik ağından besleniyor.
Ukraynalı askeri birlikler bu hattı çeşitli yerlerden delmeye çalışsalar da, Rusların hava gücü ve İHA teknolojisinde Ukrayna ile rekabet edebilecek seviyeye gelmesi yüzünden, Robotine köyü dışındaki bir yerde kazanım elde edemedi. Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeydeki Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşandı. Donbass’ın Avdiyivka kenti de ikinci bir Bakhmut olma tehdidi ile karşı karşıya kaldı. Haliyle bu durum, ABD ve AB siyasetçilerinin Ukrayna konusunda tavrının kendileriyle çelişmesine neden oldu.
İsviçre’de Almanca olarak yayınlanan günlük gazete Neue Zürcher Zeitung (NZZ), cephedeki son durumu etraflıca ele aldı. Gazetenin haberi Rus medyasında da geniş yankı buldu. Ancak Rus medyasında bu haber- analiz, Rusların kendi ulusal algılarına göre ”Ukrayna yeniliyor” şeklinde yorumlandı. Oysa savaşa nispeten tarafsız yaklaşan ve Batı ülkelerinin tavrını değerlendiren her yayın ve basın kuruluşu gibi NZZ de 2023 yılının son günlerinde, Ukrayna için kurulan Batı ittifakına eleştiriler yöneltiyor. NZZ gazetesi, 1780’de kurulmuş olup uluslararası ilişkiler ağırlıklı bir yayın çizgisinde haberler kaleme alıyor.
NZZ’ye göre; hayal kırıklıklarıyla geçen bir yılın ardından Ukrayna, ABD ve geri kalan NATO ortakları 2024 için yeni ve daha gerçekçi bir strateji bulmalı.
Ukrayna’ya 2022 Şubat ayında şok bir saldırıda bulunan Rusya, beklenmedik bir direnişle karşılaşınca, Kırım yarımadası ile Donbass bölgesinin karadan bağlantısını sağlayıp geri kalan her yerden çekildi. Böylece Ukrayna birlikleri, Rus birliklerini genel olarak savunmaya itti. Akabinde ülkenin kuzeydoğusunda ve güneyinde Ukrayna birlikleri geniş alanlar elde edince, Rus birlikleri Surovikin hattına oturdu. Rusya içinde baş gösteren komuta krizi, Wagner isyanı öncesi grup ile Moskova arasında yaşanan olaylar ve gerçekleşen kısa süreli isyan, 2023 yılı yazında Ukrayna adına bir karşı saldırının başlatılmasını mümkün kıldı.
Bu süreçte Batının askeri yardımı da yeni boyutlara ulaştı. Öncelikle 2023 Ocak ayında Almanya, ABD ve diğer NATO ülkeleri, Ukraynalılara ilk kez Batılı muharebe araçları ve zırhlı personel taşıyıcıları sağlamaya karar verdi. Böylece yeni kurulan Ukrayna tugaylarının, Batı silahlarının yardımıyla askeri bir atılım gerçekleştirmesine yönelik bir beklenti doğdu. Hesaplara göre bu tugaylar, daha sonra Gerasimov’un dediği gibi; Azak Denizi ve Kırım’a ve güneydoğu bölgelerine doğru başarılı bir şekilde ilerleyecekti.
Karşı saldırının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, Ukraynalıların 2023’te kullandıkları stratejiyi 2024’te kullanamayacakları artık çok açıktır. Resmi olarak da hedefin büyük ölçüde değiştiği görülüyor. Amaç, Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius’un geçtiğimiz günlerde söylediği gibi ”savaş alanında Putin’in savaşı kazanamayacağını anlayıp müzakere masasına geçeceği bir durum yaratmak.’’ şeklinde yorumlanabilir.
Dolayısıyla 2024 yılı Ukrayna ve Batı için savunma ve yeni güçlerin toplanmasıyla geçecek gibi görünüyor. ABD’li askeri temsilciler, yakın zamanda New York Times’a verdikleri röportajlarda bu stratejiyi ‘’tut ve inşa et’’ olarak adlandırdılar. Ukraynalı komutan Valery Zalushni de yakın gelecekte “derinlemesine bir atılımın” olmayacağını itiraf etti. General, öncelikle silah teknolojisindeki bazı boşlukların kapatılması ve yeni birliklerin eğitiminin iyileştirilmesi gerektiğine inanıyor.
NATO üyesi Estonya’nın Savunma Bakanlığı, Aralık ayı ortasında beklenmedik bir çıkış yaparak, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni fetihler yapabilmesi için ‘’Transatlantik Savunmayı Başarıya Hazırlamak: Ukrayna’nın Zaferi ve Rusya’nın Yenilgisine Yönelik Askeri Strateji’’ başlıklı bir makale yayınladı. Ek olarak Estonya, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni kazanımlar edinebilmesi adına “stratejik savunma’’ konusundan söz ediyor. Tüm bu yaklaşımlar, hâlihazırda işgal altında olan bölgelerin (Ukrayna topraklarının yüzde 18’i) şimdilik Rusya’nın elinde kalacağı anlamına geliyor.
NZZ, bu noktada ABD’lilerin kast ettiği ‘’tut ve inşa et’’ stratejine yönelik zorlukları alt başlıklar halinde sıralıyor.
· Savunma: Ukrayna topraklarının geriye kalan yüzde 82’sini savunmak kolay olmayacak. Rusya bu sonbaharda birçok cephede saldırıya geçti. Özellikle üç taraftan kuşatma altındaki Donbass’ın Avdiyivka kenti tehdit altında kaldı. Ukraynalılar yakın zamanda Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeyde, Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşadı. Ukraynalılar, savaşın ilk aylarında işlerine yarayan, daha sonra ihmal edilen bir görev haline gelen savunma inşasına yoğun yatırım yapıyorlar.
· Mühimmat: Ukrayna’daki savaşa topçu hâlâ hâkimdir; Bu nedenle el bombalarının ve topçu mühimmatlarının tedariki hayati önem taşıyor. Ukrayna silahlı kuvvetleri yaz aylarında topçu muharebesinde hala üstün bir güce sahipken, sonbahar itibariyle dengeler değişti. Kiev yönetimi tedarik sorunlarından şikâyetçi olmaya başladı. Ukraynalı üst düzey komutanlardan biri olan General Olexander Tarnawski’nin bu hafta söylediği gibi Ukrayna, tedarikin azalması sonucunda askeri operasyonlarını sınırlamak zorunda kaldı. AB, Mart ayına kadar bir milyon mühimmat teslim etme hedefini önemli ölçüde tutturamayacak. Bu nedenle 2024 yılı, hem Ukrayna hem de Batı için üretim kapasitelerinin hızla geliştirildiği bir yıl olmalıdır.
· Diğer askeri malzemeler: Ukrayna’nın uçaksavar sistemleri ve insansız hava araçları başta olmak üzere diğer silahlara, ayrıca elektronik muharebe araçlarına veya mayın temizleme donanımına da ihtiyacı var. Ya NATO cephaneliklerindeki stokların çok küçük olması ya da Amerikan Kongresi’nde askeri yardımın engellenmesinin planlamayı zorlaştırması nedeniyle, bunların tedariki soru işaretlerini beraberinde getiriyor. Bu arada Rusya sanayisini savaş ekonomisine dönüştürdü.
· Daha fazla kendi kendine yeterlilik: Ukrayna, Batı yardımının azalması ya da durması ihtimaline karşı kendisini hazırlamalıdır. Bu nedenle Kiev, resmi bilgilere göre üretimi bu yıl üç katına çıkan yerli silah endüstrisini daha da genişletmek istiyor. Savunma Bakanı Rüstem Umerov, geçtiğimiz günlerde yeni silah işbirliği sözleşmelerinden bahsetti. Batılı silah sistemlerinin de Ukrayna’da giderek daha fazla muhafaza edilmesi gerekiyor, böylece her seferinde zahmetli bir şekilde tamir için yurtdışına taşınmak zorunda kalmıyorlar. Örneğin Batılı bir şirket, gelecekte Ukrayna’daki İngiliz toplarının bakımını devralacak.
· Seferberlik: Ukrayna ordusunun büyüklüğü konusunda güvenilir rakamlar yok. Ancak Başkan Zelensky, askeri liderliğin yarım milyona kadar kişinin askere çağrılması yönünde çağrıda bulunduğunu duyurdu. Başkan, Ukrayna birlikleri arasında hâlihazırda 70.000 kişinin hayatını kaybetmesine ve yaklaşık 120.000 kişinin yaralanmasına neden olan savaşın ardından muazzam personel ihtiyacının altını çiziyor. Kalan askerlerin de dinlenmeye ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Askere alma sistemi, savaşın başlangıcından beri neredeyse işlevini kaybetmiş durumda ve yürütülen soruşturmalar sonucunda binlerce Ukraynalı erkeğin rüşvetle yurtdışına kaçtığı gerçeği ortaya çıktı. Zelensky henüz personel krizinden çıkış yolunu da göstermiş değil.
· Eğitim: Yeni Ukrayna birimlerinin eğitiminin nerede ve nasıl gerçekleşmesi gerektiği sorusu da yurtdışında bulunan Ukraynalı erkeklerle yakından bağlantılı. Rus füzeleri Ukrayna’nın herhangi bir noktasına ulaşabildiği için, Kiev yönetimi askerlerin ülkedeki kışlalarda yoğunlaşmasını önlemek istiyor. Füze riskinin çok yüksek kalması ve Ukrayna’nın garnizonlarını uçaksavar sistemleriyle koruyamaması durumunda geriye kalan tek seçenek, yurtdışında eğitim vermek oluyor. Savaşın başlangıcından bu yana on binlerce Ukraynalı NATO ülkelerinde eğitim aldı ancak sayıları yüzbinleri bulan Ukraynalı erkekler için tahsis edilecek yeterli kapasite yok.
Bu tespitlerden sonra NZZ şu yorumu yapıyor: ”Ukraynalılar askeri stratejilerini siyah beyaz olarak sunamayacaklar. Bu nedenle gözlemcilerin bireysel kanıtlara dayalı bir resim oluşturması gerekiyor. Ayrıca, stratejik açıdan yeniden yönelim halen devam ediyor ve çeşitli çıkar gruplarından çok etkileniyor. Zelensky’nin siyasi nedenlerden dolayı büyük ölçekli zorunlu seferberlikten kaçınması muhtemel görülüyor. Amerikalılar ise 2024 yılı için daha mütevazı hedefler talep ediyorlar; Washington’daki felç göz önüne alındığında, zaten çok az katkıda bulunabilirler.”
ABD basınında çıkan haberlere göre Pentagon, ilk kez Kiev’e üç yıldızlı bir general gönderecek. Bu tutum, Ukrayna’da askeri danışman görevlendirmeme ilkesinden bir sapma olarak değerlendiriliyor. Pentagon, kalıcı bir varlıktan bahsetmek istemiyor ancak Korgeneral Antonio Aguto’nun uzun süre Kiev’de kalacağı anlaşılıyor. Kendisi daha önce Batı’nın Wiesbaden’deki bir Amerikan üssünden Ukrayna’ya yaptığı askeri yardımları koordine eden planlama ofisine başkanlık etti.
Aguto’nun Kiev’e taşınması, muhtemelen ‘’Amerikalı planlamacıların sahadaki duruma fazla yabancı oldukları’’ yönündeki eleştirilere bir yanıt olacak. Carnegie Vakfı’ndan Michael Kofman gibi askeri uzmanlar, ‘’Pentagon yetkilileri operasyonel ortamı ve Ukraynalıların nasıl savaştığını anlasaydı Ukrayna’nın karşı saldırısının daha iyi yönetebilirdi’’ diye düşünüyor. Kofman’a göre geriye dönüşte, ülkede Amerikan askeri gözlemcilerinin bulunmaması, bazı silah sistemlerinin bulunmamasından bile daha büyük bir hata olarak kabul ediliyor.
Washington Post’un yakın zamanda askeri kaynaklara atıfta bulunarak bildirdiği gibi ABD ve Büyük Britanya, Ukrayna saldırı planının geliştirilmesine doğrudan dâhil oldu. Askeri simülasyonlar kullanarak silah ihtiyacını belirlemeye çalıştılar. Ukraynalı askeri temsilcilerle de bu tür simülasyon oyunlarının önümüzdeki ay tekrar yapılması planlanıyor. Ancak bu sefer savunma stratejisinin bir parçası olarak.
Kiev ayrıca saldırı eylemleri için seçenekler arıyor. Bu arayış, Ukrayna’nın Batı silahlarına yönelik istek listesinde zaten görülebilir. Listede Abrams tankları ve Atacms füzelerinin yanı sıra F/A-18 jetleri, Apache ve Black Hawk helikopterleri de yer alıyor.
Ukrayna’nın Rusya’ya karşı ayakta kalabilmesi için 2024’te kapsamlı askeri yardıma ihtiyacı olacak. Kremlin rejimi zafere doğru ilerlediğini hissediyor ve Ukrayna’nın tamamını fethetmekten her zamankinden daha açık bir şekilde bahsediyor. Putin, başından beri Batı’nın yorulacağına bahse girdi ve şimdi kendisinin haklı çıkacağını düşünüyor. Bu sonbaharda “Ukrayna’nın cephanesi biterse, sadece bir haftası kalacak.” dedi.
Batı, Ukrayna için 2024 yılını ‘’tut ve inşa et’’ yılı ilan etti!
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, 2023 yılına büyük beklenti içine girdi. Özellikle aynı yılın yaz ve sonbahar mevsimlerinde karşı saldırıya geçip başarılı olacağı öngörüldü. Ancak sonbahar mevsimi, yerini kış mevsimine bırakırken, sahadaki inisiyatif yavaş yavaş Rus kuvvetlerine geçmeye başladı.
Rusya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Gerasimov bu değişimin akabinde şöyle bir açıklamada bulundu: ‘’Kiev, karşı saldırı sırasında Melitopol’ü ablukaya almayı ve ardından Azak Denizi, Maripol ve Kırım sınırına ilerlemeyi planladı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri 4 Haziran’da bir karşı saldırı başlattı ve Zaporijya yönünde büyük kayıplar vererek Rusya Federasyonu’nun taktik savunma bölgesini bile aşamadı.’’
Surovikin hattı olarak bilinen bu taktiksel savunma hattı, güçlendirilmiş atış hatları ve geniş mayın tarlaları içeren bir hat olarak onlarca kilometre uzunluğa sahiptir. Rusların bu savunma hattını sekiz ay içinde kurduğu tahmin ediliyor. Savunma hattı gelişmiş sevkiyat ve lojistik ağından besleniyor.
Ukraynalı askeri birlikler bu hattı çeşitli yerlerden delmeye çalışsalar da, Rusların hava gücü ve İHA teknolojisinde Ukrayna ile rekabet edebilecek seviyeye gelmesi yüzünden, Robotine köyü dışındaki bir yerde kazanım elde edemedi. Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeydeki Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşandı. Donbass’ın Avdiyivka kenti de ikinci bir Bakhmut olma tehdidi ile karşı karşıya kaldı. Haliyle bu durum, ABD ve AB siyasetçilerinin Ukrayna konusunda tavrının kendileriyle çelişmesine neden oldu.
İsviçre’de Almanca olarak yayınlanan günlük gazete Neue Zürcher Zeitung (NZZ), cephedeki son durumu etraflıca ele aldı. Gazetenin haberi Rus medyasında da geniş yankı buldu. Ancak Rus medyasında bu haber- analiz, Rusların kendi ulusal algılarına göre ”Ukrayna yeniliyor” şeklinde yorumlandı. Oysa savaşa nispeten tarafsız yaklaşan ve Batı ülkelerinin tavrını değerlendiren her yayın ve basın kuruluşu gibi NZZ de 2023 yılının son günlerinde, Ukrayna için kurulan Batı ittifakına eleştiriler yöneltiyor. NZZ gazetesi, 1780’de kurulmuş olup uluslararası ilişkiler ağırlıklı bir yayın çizgisinde haberler kaleme alıyor.
NZZ’ye göre; hayal kırıklıklarıyla geçen bir yılın ardından Ukrayna, ABD ve geri kalan NATO ortakları 2024 için yeni ve daha gerçekçi bir strateji bulmalı.
Ukrayna’ya 2022 Şubat ayında şok bir saldırıda bulunan Rusya, beklenmedik bir direnişle karşılaşınca, Kırım yarımadası ile Donbass bölgesinin karadan bağlantısını sağlayıp geri kalan her yerden çekildi. Böylece Ukrayna birlikleri, Rus birliklerini genel olarak savunmaya itti. Akabinde ülkenin kuzeydoğusunda ve güneyinde Ukrayna birlikleri geniş alanlar elde edince, Rus birlikleri Surovikin hattına oturdu. Rusya içinde baş gösteren komuta krizi, Wagner isyanı öncesi grup ile Moskova arasında yaşanan olaylar ve gerçekleşen kısa süreli isyan, 2023 yılı yazında Ukrayna adına bir karşı saldırının başlatılmasını mümkün kıldı.
Bu süreçte Batının askeri yardımı da yeni boyutlara ulaştı. Öncelikle 2023 Ocak ayında Almanya, ABD ve diğer NATO ülkeleri, Ukraynalılara ilk kez Batılı muharebe araçları ve zırhlı personel taşıyıcıları sağlamaya karar verdi. Böylece yeni kurulan Ukrayna tugaylarının, Batı silahlarının yardımıyla askeri bir atılım gerçekleştirmesine yönelik bir beklenti doğdu. Hesaplara göre bu tugaylar, daha sonra Gerasimov’un dediği gibi; Azak Denizi ve Kırım’a ve güneydoğu bölgelerine doğru başarılı bir şekilde ilerleyecekti.
Karşı saldırının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, Ukraynalıların 2023’te kullandıkları stratejiyi 2024’te kullanamayacakları artık çok açıktır. Resmi olarak da hedefin büyük ölçüde değiştiği görülüyor. Amaç, Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius’un geçtiğimiz günlerde söylediği gibi ”savaş alanında Putin’in savaşı kazanamayacağını anlayıp müzakere masasına geçeceği bir durum yaratmak.’’ şeklinde yorumlanabilir.
Dolayısıyla 2024 yılı Ukrayna ve Batı için savunma ve yeni güçlerin toplanmasıyla geçecek gibi görünüyor. ABD’li askeri temsilciler, yakın zamanda New York Times’a verdikleri röportajlarda bu stratejiyi ‘’tut ve inşa et’’ olarak adlandırdılar. Ukraynalı komutan Valery Zalushni de yakın gelecekte “derinlemesine bir atılımın” olmayacağını itiraf etti. General, öncelikle silah teknolojisindeki bazı boşlukların kapatılması ve yeni birliklerin eğitiminin iyileştirilmesi gerektiğine inanıyor.
NATO üyesi Estonya’nın Savunma Bakanlığı, Aralık ayı ortasında beklenmedik bir çıkış yaparak, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni fetihler yapabilmesi için ‘’Transatlantik Savunmayı Başarıya Hazırlamak: Ukrayna’nın Zaferi ve Rusya’nın Yenilgisine Yönelik Askeri Strateji’’ başlıklı bir makale yayınladı. Ek olarak Estonya, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni kazanımlar edinebilmesi adına “stratejik savunma’’ konusundan söz ediyor. Tüm bu yaklaşımlar, hâlihazırda işgal altında olan bölgelerin (Ukrayna topraklarının yüzde 18’i) şimdilik Rusya’nın elinde kalacağı anlamına geliyor.
NZZ, bu noktada ABD’lilerin kast ettiği ‘’tut ve inşa et’’ stratejine yönelik zorlukları alt başlıklar halinde sıralıyor.
· Savunma: Ukrayna topraklarının geriye kalan yüzde 82’sini savunmak kolay olmayacak. Rusya bu sonbaharda birçok cephede saldırıya geçti. Özellikle üç taraftan kuşatma altındaki Donbass’ın Avdiyivka kenti tehdit altında kaldı. Ukraynalılar yakın zamanda Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeyde, Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşadı. Ukraynalılar, savaşın ilk aylarında işlerine yarayan, daha sonra ihmal edilen bir görev haline gelen savunma inşasına yoğun yatırım yapıyorlar.
· Mühimmat: Ukrayna’daki savaşa topçu hâlâ hâkimdir; Bu nedenle el bombalarının ve topçu mühimmatlarının tedariki hayati önem taşıyor. Ukrayna silahlı kuvvetleri yaz aylarında topçu muharebesinde hala üstün bir güce sahipken, sonbahar itibariyle dengeler değişti. Kiev yönetimi tedarik sorunlarından şikâyetçi olmaya başladı. Ukraynalı üst düzey komutanlardan biri olan General Olexander Tarnawski’nin bu hafta söylediği gibi Ukrayna, tedarikin azalması sonucunda askeri operasyonlarını sınırlamak zorunda kaldı. AB, Mart ayına kadar bir milyon mühimmat teslim etme hedefini önemli ölçüde tutturamayacak. Bu nedenle 2024 yılı, hem Ukrayna hem de Batı için üretim kapasitelerinin hızla geliştirildiği bir yıl olmalıdır.
· Diğer askeri malzemeler: Ukrayna’nın uçaksavar sistemleri ve insansız hava araçları başta olmak üzere diğer silahlara, ayrıca elektronik muharebe araçlarına veya mayın temizleme donanımına da ihtiyacı var. Ya NATO cephaneliklerindeki stokların çok küçük olması ya da Amerikan Kongresi’nde askeri yardımın engellenmesinin planlamayı zorlaştırması nedeniyle, bunların tedariki soru işaretlerini beraberinde getiriyor. Bu arada Rusya sanayisini savaş ekonomisine dönüştürdü.
· Daha fazla kendi kendine yeterlilik: Ukrayna, Batı yardımının azalması ya da durması ihtimaline karşı kendisini hazırlamalıdır. Bu nedenle Kiev, resmi bilgilere göre üretimi bu yıl üç katına çıkan yerli silah endüstrisini daha da genişletmek istiyor. Savunma Bakanı Rüstem Umerov, geçtiğimiz günlerde yeni silah işbirliği sözleşmelerinden bahsetti. Batılı silah sistemlerinin de Ukrayna’da giderek daha fazla muhafaza edilmesi gerekiyor, böylece her seferinde zahmetli bir şekilde tamir için yurtdışına taşınmak zorunda kalmıyorlar. Örneğin Batılı bir şirket, gelecekte Ukrayna’daki İngiliz toplarının bakımını devralacak.
· Seferberlik: Ukrayna ordusunun büyüklüğü konusunda güvenilir rakamlar yok. Ancak Başkan Zelensky, askeri liderliğin yarım milyona kadar kişinin askere çağrılması yönünde çağrıda bulunduğunu duyurdu. Başkan, Ukrayna birlikleri arasında hâlihazırda 70.000 kişinin hayatını kaybetmesine ve yaklaşık 120.000 kişinin yaralanmasına neden olan savaşın ardından muazzam personel ihtiyacının altını çiziyor. Kalan askerlerin de dinlenmeye ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Askere alma sistemi, savaşın başlangıcından beri neredeyse işlevini kaybetmiş durumda ve yürütülen soruşturmalar sonucunda binlerce Ukraynalı erkeğin rüşvetle yurtdışına kaçtığı gerçeği ortaya çıktı. Zelensky henüz personel krizinden çıkış yolunu da göstermiş değil.
· Eğitim: Yeni Ukrayna birimlerinin eğitiminin nerede ve nasıl gerçekleşmesi gerektiği sorusu da yurtdışında bulunan Ukraynalı erkeklerle yakından bağlantılı. Rus füzeleri Ukrayna’nın herhangi bir noktasına ulaşabildiği için, Kiev yönetimi askerlerin ülkedeki kışlalarda yoğunlaşmasını önlemek istiyor. Füze riskinin çok yüksek kalması ve Ukrayna’nın garnizonlarını uçaksavar sistemleriyle koruyamaması durumunda geriye kalan tek seçenek, yurtdışında eğitim vermek oluyor. Savaşın başlangıcından bu yana on binlerce Ukraynalı NATO ülkelerinde eğitim aldı ancak sayıları yüzbinleri bulan Ukraynalı erkekler için tahsis edilecek yeterli kapasite yok.
Bu tespitlerden sonra NZZ şu yorumu yapıyor: ”Ukraynalılar askeri stratejilerini siyah beyaz olarak sunamayacaklar. Bu nedenle gözlemcilerin bireysel kanıtlara dayalı bir resim oluşturması gerekiyor. Ayrıca, stratejik açıdan yeniden yönelim halen devam ediyor ve çeşitli çıkar gruplarından çok etkileniyor. Zelensky’nin siyasi nedenlerden dolayı büyük ölçekli zorunlu seferberlikten kaçınması muhtemel görülüyor. Amerikalılar ise 2024 yılı için daha mütevazı hedefler talep ediyorlar; Washington’daki felç göz önüne alındığında, zaten çok az katkıda bulunabilirler.”
ABD basınında çıkan haberlere göre Pentagon, ilk kez Kiev’e üç yıldızlı bir general gönderecek. Bu tutum, Ukrayna’da askeri danışman görevlendirmeme ilkesinden bir sapma olarak değerlendiriliyor. Pentagon, kalıcı bir varlıktan bahsetmek istemiyor ancak Korgeneral Antonio Aguto’nun uzun süre Kiev’de kalacağı anlaşılıyor. Kendisi daha önce Batı’nın Wiesbaden’deki bir Amerikan üssünden Ukrayna’ya yaptığı askeri yardımları koordine eden planlama ofisine başkanlık etti.
Aguto’nun Kiev’e taşınması, muhtemelen ‘’Amerikalı planlamacıların sahadaki duruma fazla yabancı oldukları’’ yönündeki eleştirilere bir yanıt olacak. Carnegie Vakfı’ndan Michael Kofman gibi askeri uzmanlar, ‘’Pentagon yetkilileri operasyonel ortamı ve Ukraynalıların nasıl savaştığını anlasaydı Ukrayna’nın karşı saldırısının daha iyi yönetebilirdi’’ diye düşünüyor. Kofman’a göre geriye dönüşte, ülkede Amerikan askeri gözlemcilerinin bulunmaması, bazı silah sistemlerinin bulunmamasından bile daha büyük bir hata olarak kabul ediliyor.
Washington Post’un yakın zamanda askeri kaynaklara atıfta bulunarak bildirdiği gibi ABD ve Büyük Britanya, Ukrayna saldırı planının geliştirilmesine doğrudan dâhil oldu. Askeri simülasyonlar kullanarak silah ihtiyacını belirlemeye çalıştılar. Ukraynalı askeri temsilcilerle de bu tür simülasyon oyunlarının önümüzdeki ay tekrar yapılması planlanıyor. Ancak bu sefer savunma stratejisinin bir parçası olarak.
Kiev ayrıca saldırı eylemleri için seçenekler arıyor. Bu arayış, Ukrayna’nın Batı silahlarına yönelik istek listesinde zaten görülebilir. Listede Abrams tankları ve Atacms füzelerinin yanı sıra F/A-18 jetleri, Apache ve Black Hawk helikopterleri de yer alıyor.
Ukrayna’nın Rusya’ya karşı ayakta kalabilmesi için 2024’te kapsamlı askeri yardıma ihtiyacı olacak. Kremlin rejimi zafere doğru ilerlediğini hissediyor ve Ukrayna’nın tamamını fethetmekten her zamankinden daha açık bir şekilde bahsediyor. Putin, başından beri Batı’nın yorulacağına bahse girdi ve şimdi kendisinin haklı çıkacağını düşünüyor. Bu sonbaharda “Ukrayna’nın cephanesi biterse, sadece bir haftası kalacak.” dedi.
Batı, Ukrayna için 2024 yılını ‘’tut ve inşa et’’ yılı ilan etti!
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, 2023 yılına büyük beklenti içine girdi. Özellikle aynı yılın yaz ve sonbahar mevsimlerinde karşı saldırıya geçip başarılı olacağı öngörüldü. Ancak sonbahar mevsimi, yerini kış mevsimine bırakırken, sahadaki inisiyatif yavaş yavaş Rus kuvvetlerine geçmeye başladı.
Rusya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Gerasimov bu değişimin akabinde şöyle bir açıklamada bulundu: ‘’Kiev, karşı saldırı sırasında Melitopol’ü ablukaya almayı ve ardından Azak Denizi, Maripol ve Kırım sınırına ilerlemeyi planladı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri 4 Haziran’da bir karşı saldırı başlattı ve Zaporijya yönünde büyük kayıplar vererek Rusya Federasyonu’nun taktik savunma bölgesini bile aşamadı.’’
Surovikin hattı olarak bilinen bu taktiksel savunma hattı, güçlendirilmiş atış hatları ve geniş mayın tarlaları içeren bir hat olarak onlarca kilometre uzunluğa sahiptir. Rusların bu savunma hattını sekiz ay içinde kurduğu tahmin ediliyor. Savunma hattı gelişmiş sevkiyat ve lojistik ağından besleniyor.
Ukraynalı askeri birlikler bu hattı çeşitli yerlerden delmeye çalışsalar da, Rusların hava gücü ve İHA teknolojisinde Ukrayna ile rekabet edebilecek seviyeye gelmesi yüzünden, Robotine köyü dışındaki bir yerde kazanım elde edemedi. Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeydeki Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşandı. Donbass’ın Avdiyivka kenti de ikinci bir Bakhmut olma tehdidi ile karşı karşıya kaldı. Haliyle bu durum, ABD ve AB siyasetçilerinin Ukrayna konusunda tavrının kendileriyle çelişmesine neden oldu.
İsviçre’de Almanca olarak yayınlanan günlük gazete Neue Zürcher Zeitung (NZZ), cephedeki son durumu etraflıca ele aldı. Gazetenin haberi Rus medyasında da geniş yankı buldu. Ancak Rus medyasında bu haber- analiz, Rusların kendi ulusal algılarına göre ”Ukrayna yeniliyor” şeklinde yorumlandı. Oysa savaşa nispeten tarafsız yaklaşan ve Batı ülkelerinin tavrını değerlendiren her yayın ve basın kuruluşu gibi NZZ de 2023 yılının son günlerinde, Ukrayna için kurulan Batı ittifakına eleştiriler yöneltiyor. NZZ gazetesi, 1780’de kurulmuş olup uluslararası ilişkiler ağırlıklı bir yayın çizgisinde haberler kaleme alıyor.
NZZ’ye göre; hayal kırıklıklarıyla geçen bir yılın ardından Ukrayna, ABD ve geri kalan NATO ortakları 2024 için yeni ve daha gerçekçi bir strateji bulmalı.
Ukrayna’ya 2022 Şubat ayında şok bir saldırıda bulunan Rusya, beklenmedik bir direnişle karşılaşınca, Kırım yarımadası ile Donbass bölgesinin karadan bağlantısını sağlayıp geri kalan her yerden çekildi. Böylece Ukrayna birlikleri, Rus birliklerini genel olarak savunmaya itti. Akabinde ülkenin kuzeydoğusunda ve güneyinde Ukrayna birlikleri geniş alanlar elde edince, Rus birlikleri Surovikin hattına oturdu. Rusya içinde baş gösteren komuta krizi, Wagner isyanı öncesi grup ile Moskova arasında yaşanan olaylar ve gerçekleşen kısa süreli isyan, 2023 yılı yazında Ukrayna adına bir karşı saldırının başlatılmasını mümkün kıldı.
Bu süreçte Batının askeri yardımı da yeni boyutlara ulaştı. Öncelikle 2023 Ocak ayında Almanya, ABD ve diğer NATO ülkeleri, Ukraynalılara ilk kez Batılı muharebe araçları ve zırhlı personel taşıyıcıları sağlamaya karar verdi. Böylece yeni kurulan Ukrayna tugaylarının, Batı silahlarının yardımıyla askeri bir atılım gerçekleştirmesine yönelik bir beklenti doğdu. Hesaplara göre bu tugaylar, daha sonra Gerasimov’un dediği gibi; Azak Denizi ve Kırım’a ve güneydoğu bölgelerine doğru başarılı bir şekilde ilerleyecekti.
Karşı saldırının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, Ukraynalıların 2023’te kullandıkları stratejiyi 2024’te kullanamayacakları artık çok açıktır. Resmi olarak da hedefin büyük ölçüde değiştiği görülüyor. Amaç, Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius’un geçtiğimiz günlerde söylediği gibi ”savaş alanında Putin’in savaşı kazanamayacağını anlayıp müzakere masasına geçeceği bir durum yaratmak.’’ şeklinde yorumlanabilir.
Dolayısıyla 2024 yılı Ukrayna ve Batı için savunma ve yeni güçlerin toplanmasıyla geçecek gibi görünüyor. ABD’li askeri temsilciler, yakın zamanda New York Times’a verdikleri röportajlarda bu stratejiyi ‘’tut ve inşa et’’ olarak adlandırdılar. Ukraynalı komutan Valery Zalushni de yakın gelecekte “derinlemesine bir atılımın” olmayacağını itiraf etti. General, öncelikle silah teknolojisindeki bazı boşlukların kapatılması ve yeni birliklerin eğitiminin iyileştirilmesi gerektiğine inanıyor.
NATO üyesi Estonya’nın Savunma Bakanlığı, Aralık ayı ortasında beklenmedik bir çıkış yaparak, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni fetihler yapabilmesi için ‘’Transatlantik Savunmayı Başarıya Hazırlamak: Ukrayna’nın Zaferi ve Rusya’nın Yenilgisine Yönelik Askeri Strateji’’ başlıklı bir makale yayınladı. Ek olarak Estonya, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni kazanımlar edinebilmesi adına “stratejik savunma’’ konusundan söz ediyor. Tüm bu yaklaşımlar, hâlihazırda işgal altında olan bölgelerin (Ukrayna topraklarının yüzde 18’i) şimdilik Rusya’nın elinde kalacağı anlamına geliyor.
NZZ, bu noktada ABD’lilerin kast ettiği ‘’tut ve inşa et’’ stratejine yönelik zorlukları alt başlıklar halinde sıralıyor.
· Savunma: Ukrayna topraklarının geriye kalan yüzde 82’sini savunmak kolay olmayacak. Rusya bu sonbaharda birçok cephede saldırıya geçti. Özellikle üç taraftan kuşatma altındaki Donbass’ın Avdiyivka kenti tehdit altında kaldı. Ukraynalılar yakın zamanda Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeyde, Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşadı. Ukraynalılar, savaşın ilk aylarında işlerine yarayan, daha sonra ihmal edilen bir görev haline gelen savunma inşasına yoğun yatırım yapıyorlar.
· Mühimmat: Ukrayna’daki savaşa topçu hâlâ hâkimdir; Bu nedenle el bombalarının ve topçu mühimmatlarının tedariki hayati önem taşıyor. Ukrayna silahlı kuvvetleri yaz aylarında topçu muharebesinde hala üstün bir güce sahipken, sonbahar itibariyle dengeler değişti. Kiev yönetimi tedarik sorunlarından şikâyetçi olmaya başladı. Ukraynalı üst düzey komutanlardan biri olan General Olexander Tarnawski’nin bu hafta söylediği gibi Ukrayna, tedarikin azalması sonucunda askeri operasyonlarını sınırlamak zorunda kaldı. AB, Mart ayına kadar bir milyon mühimmat teslim etme hedefini önemli ölçüde tutturamayacak. Bu nedenle 2024 yılı, hem Ukrayna hem de Batı için üretim kapasitelerinin hızla geliştirildiği bir yıl olmalıdır.
· Diğer askeri malzemeler: Ukrayna’nın uçaksavar sistemleri ve insansız hava araçları başta olmak üzere diğer silahlara, ayrıca elektronik muharebe araçlarına veya mayın temizleme donanımına da ihtiyacı var. Ya NATO cephaneliklerindeki stokların çok küçük olması ya da Amerikan Kongresi’nde askeri yardımın engellenmesinin planlamayı zorlaştırması nedeniyle, bunların tedariki soru işaretlerini beraberinde getiriyor. Bu arada Rusya sanayisini savaş ekonomisine dönüştürdü.
· Daha fazla kendi kendine yeterlilik: Ukrayna, Batı yardımının azalması ya da durması ihtimaline karşı kendisini hazırlamalıdır. Bu nedenle Kiev, resmi bilgilere göre üretimi bu yıl üç katına çıkan yerli silah endüstrisini daha da genişletmek istiyor. Savunma Bakanı Rüstem Umerov, geçtiğimiz günlerde yeni silah işbirliği sözleşmelerinden bahsetti. Batılı silah sistemlerinin de Ukrayna’da giderek daha fazla muhafaza edilmesi gerekiyor, böylece her seferinde zahmetli bir şekilde tamir için yurtdışına taşınmak zorunda kalmıyorlar. Örneğin Batılı bir şirket, gelecekte Ukrayna’daki İngiliz toplarının bakımını devralacak.
· Seferberlik: Ukrayna ordusunun büyüklüğü konusunda güvenilir rakamlar yok. Ancak Başkan Zelensky, askeri liderliğin yarım milyona kadar kişinin askere çağrılması yönünde çağrıda bulunduğunu duyurdu. Başkan, Ukrayna birlikleri arasında hâlihazırda 70.000 kişinin hayatını kaybetmesine ve yaklaşık 120.000 kişinin yaralanmasına neden olan savaşın ardından muazzam personel ihtiyacının altını çiziyor. Kalan askerlerin de dinlenmeye ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Askere alma sistemi, savaşın başlangıcından beri neredeyse işlevini kaybetmiş durumda ve yürütülen soruşturmalar sonucunda binlerce Ukraynalı erkeğin rüşvetle yurtdışına kaçtığı gerçeği ortaya çıktı. Zelensky henüz personel krizinden çıkış yolunu da göstermiş değil.
· Eğitim: Yeni Ukrayna birimlerinin eğitiminin nerede ve nasıl gerçekleşmesi gerektiği sorusu da yurtdışında bulunan Ukraynalı erkeklerle yakından bağlantılı. Rus füzeleri Ukrayna’nın herhangi bir noktasına ulaşabildiği için, Kiev yönetimi askerlerin ülkedeki kışlalarda yoğunlaşmasını önlemek istiyor. Füze riskinin çok yüksek kalması ve Ukrayna’nın garnizonlarını uçaksavar sistemleriyle koruyamaması durumunda geriye kalan tek seçenek, yurtdışında eğitim vermek oluyor. Savaşın başlangıcından bu yana on binlerce Ukraynalı NATO ülkelerinde eğitim aldı ancak sayıları yüzbinleri bulan Ukraynalı erkekler için tahsis edilecek yeterli kapasite yok.
Bu tespitlerden sonra NZZ şu yorumu yapıyor: ”Ukraynalılar askeri stratejilerini siyah beyaz olarak sunamayacaklar. Bu nedenle gözlemcilerin bireysel kanıtlara dayalı bir resim oluşturması gerekiyor. Ayrıca, stratejik açıdan yeniden yönelim halen devam ediyor ve çeşitli çıkar gruplarından çok etkileniyor. Zelensky’nin siyasi nedenlerden dolayı büyük ölçekli zorunlu seferberlikten kaçınması muhtemel görülüyor. Amerikalılar ise 2024 yılı için daha mütevazı hedefler talep ediyorlar; Washington’daki felç göz önüne alındığında, zaten çok az katkıda bulunabilirler.”
ABD basınında çıkan haberlere göre Pentagon, ilk kez Kiev’e üç yıldızlı bir general gönderecek. Bu tutum, Ukrayna’da askeri danışman görevlendirmeme ilkesinden bir sapma olarak değerlendiriliyor. Pentagon, kalıcı bir varlıktan bahsetmek istemiyor ancak Korgeneral Antonio Aguto’nun uzun süre Kiev’de kalacağı anlaşılıyor. Kendisi daha önce Batı’nın Wiesbaden’deki bir Amerikan üssünden Ukrayna’ya yaptığı askeri yardımları koordine eden planlama ofisine başkanlık etti.
Aguto’nun Kiev’e taşınması, muhtemelen ‘’Amerikalı planlamacıların sahadaki duruma fazla yabancı oldukları’’ yönündeki eleştirilere bir yanıt olacak. Carnegie Vakfı’ndan Michael Kofman gibi askeri uzmanlar, ‘’Pentagon yetkilileri operasyonel ortamı ve Ukraynalıların nasıl savaştığını anlasaydı Ukrayna’nın karşı saldırısının daha iyi yönetebilirdi’’ diye düşünüyor. Kofman’a göre geriye dönüşte, ülkede Amerikan askeri gözlemcilerinin bulunmaması, bazı silah sistemlerinin bulunmamasından bile daha büyük bir hata olarak kabul ediliyor.
Washington Post’un yakın zamanda askeri kaynaklara atıfta bulunarak bildirdiği gibi ABD ve Büyük Britanya, Ukrayna saldırı planının geliştirilmesine doğrudan dâhil oldu. Askeri simülasyonlar kullanarak silah ihtiyacını belirlemeye çalıştılar. Ukraynalı askeri temsilcilerle de bu tür simülasyon oyunlarının önümüzdeki ay tekrar yapılması planlanıyor. Ancak bu sefer savunma stratejisinin bir parçası olarak.
Kiev ayrıca saldırı eylemleri için seçenekler arıyor. Bu arayış, Ukrayna’nın Batı silahlarına yönelik istek listesinde zaten görülebilir. Listede Abrams tankları ve Atacms füzelerinin yanı sıra F/A-18 jetleri, Apache ve Black Hawk helikopterleri de yer alıyor.
Ukrayna’nın Rusya’ya karşı ayakta kalabilmesi için 2024’te kapsamlı askeri yardıma ihtiyacı olacak. Kremlin rejimi zafere doğru ilerlediğini hissediyor ve Ukrayna’nın tamamını fethetmekten her zamankinden daha açık bir şekilde bahsediyor. Putin, başından beri Batı’nın yorulacağına bahse girdi ve şimdi kendisinin haklı çıkacağını düşünüyor. Bu sonbaharda “Ukrayna’nın cephanesi biterse, sadece bir haftası kalacak.” dedi.
Batı, Ukrayna için 2024 yılını ‘’tut ve inşa et’’ yılı ilan etti!
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, 2023 yılına büyük beklenti içine girdi. Özellikle aynı yılın yaz ve sonbahar mevsimlerinde karşı saldırıya geçip başarılı olacağı öngörüldü. Ancak sonbahar mevsimi, yerini kış mevsimine bırakırken, sahadaki inisiyatif yavaş yavaş Rus kuvvetlerine geçmeye başladı.
Rusya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Gerasimov bu değişimin akabinde şöyle bir açıklamada bulundu: ‘’Kiev, karşı saldırı sırasında Melitopol’ü ablukaya almayı ve ardından Azak Denizi, Maripol ve Kırım sınırına ilerlemeyi planladı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri 4 Haziran’da bir karşı saldırı başlattı ve Zaporijya yönünde büyük kayıplar vererek Rusya Federasyonu’nun taktik savunma bölgesini bile aşamadı.’’
Surovikin hattı olarak bilinen bu taktiksel savunma hattı, güçlendirilmiş atış hatları ve geniş mayın tarlaları içeren bir hat olarak onlarca kilometre uzunluğa sahiptir. Rusların bu savunma hattını sekiz ay içinde kurduğu tahmin ediliyor. Savunma hattı gelişmiş sevkiyat ve lojistik ağından besleniyor.
Ukraynalı askeri birlikler bu hattı çeşitli yerlerden delmeye çalışsalar da, Rusların hava gücü ve İHA teknolojisinde Ukrayna ile rekabet edebilecek seviyeye gelmesi yüzünden, Robotine köyü dışındaki bir yerde kazanım elde edemedi. Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeydeki Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşandı. Donbass’ın Avdiyivka kenti de ikinci bir Bakhmut olma tehdidi ile karşı karşıya kaldı. Haliyle bu durum, ABD ve AB siyasetçilerinin Ukrayna konusunda tavrının kendileriyle çelişmesine neden oldu.
İsviçre’de Almanca olarak yayınlanan günlük gazete Neue Zürcher Zeitung (NZZ), cephedeki son durumu etraflıca ele aldı. Gazetenin haberi Rus medyasında da geniş yankı buldu. Ancak Rus medyasında bu haber- analiz, Rusların kendi ulusal algılarına göre ”Ukrayna yeniliyor” şeklinde yorumlandı. Oysa savaşa nispeten tarafsız yaklaşan ve Batı ülkelerinin tavrını değerlendiren her yayın ve basın kuruluşu gibi NZZ de 2023 yılının son günlerinde, Ukrayna için kurulan Batı ittifakına eleştiriler yöneltiyor. NZZ gazetesi, 1780’de kurulmuş olup uluslararası ilişkiler ağırlıklı bir yayın çizgisinde haberler kaleme alıyor.
NZZ’ye göre; hayal kırıklıklarıyla geçen bir yılın ardından Ukrayna, ABD ve geri kalan NATO ortakları 2024 için yeni ve daha gerçekçi bir strateji bulmalı.
Ukrayna’ya 2022 Şubat ayında şok bir saldırıda bulunan Rusya, beklenmedik bir direnişle karşılaşınca, Kırım yarımadası ile Donbass bölgesinin karadan bağlantısını sağlayıp geri kalan her yerden çekildi. Böylece Ukrayna birlikleri, Rus birliklerini genel olarak savunmaya itti. Akabinde ülkenin kuzeydoğusunda ve güneyinde Ukrayna birlikleri geniş alanlar elde edince, Rus birlikleri Surovikin hattına oturdu. Rusya içinde baş gösteren komuta krizi, Wagner isyanı öncesi grup ile Moskova arasında yaşanan olaylar ve gerçekleşen kısa süreli isyan, 2023 yılı yazında Ukrayna adına bir karşı saldırının başlatılmasını mümkün kıldı.
Bu süreçte Batının askeri yardımı da yeni boyutlara ulaştı. Öncelikle 2023 Ocak ayında Almanya, ABD ve diğer NATO ülkeleri, Ukraynalılara ilk kez Batılı muharebe araçları ve zırhlı personel taşıyıcıları sağlamaya karar verdi. Böylece yeni kurulan Ukrayna tugaylarının, Batı silahlarının yardımıyla askeri bir atılım gerçekleştirmesine yönelik bir beklenti doğdu. Hesaplara göre bu tugaylar, daha sonra Gerasimov’un dediği gibi; Azak Denizi ve Kırım’a ve güneydoğu bölgelerine doğru başarılı bir şekilde ilerleyecekti.
Karşı saldırının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, Ukraynalıların 2023’te kullandıkları stratejiyi 2024’te kullanamayacakları artık çok açıktır. Resmi olarak da hedefin büyük ölçüde değiştiği görülüyor. Amaç, Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius’un geçtiğimiz günlerde söylediği gibi ”savaş alanında Putin’in savaşı kazanamayacağını anlayıp müzakere masasına geçeceği bir durum yaratmak.’’ şeklinde yorumlanabilir.
Dolayısıyla 2024 yılı Ukrayna ve Batı için savunma ve yeni güçlerin toplanmasıyla geçecek gibi görünüyor. ABD’li askeri temsilciler, yakın zamanda New York Times’a verdikleri röportajlarda bu stratejiyi ‘’tut ve inşa et’’ olarak adlandırdılar. Ukraynalı komutan Valery Zalushni de yakın gelecekte “derinlemesine bir atılımın” olmayacağını itiraf etti. General, öncelikle silah teknolojisindeki bazı boşlukların kapatılması ve yeni birliklerin eğitiminin iyileştirilmesi gerektiğine inanıyor.
NATO üyesi Estonya’nın Savunma Bakanlığı, Aralık ayı ortasında beklenmedik bir çıkış yaparak, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni fetihler yapabilmesi için ‘’Transatlantik Savunmayı Başarıya Hazırlamak: Ukrayna’nın Zaferi ve Rusya’nın Yenilgisine Yönelik Askeri Strateji’’ başlıklı bir makale yayınladı. Ek olarak Estonya, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni kazanımlar edinebilmesi adına “stratejik savunma’’ konusundan söz ediyor. Tüm bu yaklaşımlar, hâlihazırda işgal altında olan bölgelerin (Ukrayna topraklarının yüzde 18’i) şimdilik Rusya’nın elinde kalacağı anlamına geliyor.
NZZ, bu noktada ABD’lilerin kast ettiği ‘’tut ve inşa et’’ stratejine yönelik zorlukları alt başlıklar halinde sıralıyor.
· Savunma: Ukrayna topraklarının geriye kalan yüzde 82’sini savunmak kolay olmayacak. Rusya bu sonbaharda birçok cephede saldırıya geçti. Özellikle üç taraftan kuşatma altındaki Donbass’ın Avdiyivka kenti tehdit altında kaldı. Ukraynalılar yakın zamanda Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeyde, Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşadı. Ukraynalılar, savaşın ilk aylarında işlerine yarayan, daha sonra ihmal edilen bir görev haline gelen savunma inşasına yoğun yatırım yapıyorlar.
· Mühimmat: Ukrayna’daki savaşa topçu hâlâ hâkimdir; Bu nedenle el bombalarının ve topçu mühimmatlarının tedariki hayati önem taşıyor. Ukrayna silahlı kuvvetleri yaz aylarında topçu muharebesinde hala üstün bir güce sahipken, sonbahar itibariyle dengeler değişti. Kiev yönetimi tedarik sorunlarından şikâyetçi olmaya başladı. Ukraynalı üst düzey komutanlardan biri olan General Olexander Tarnawski’nin bu hafta söylediği gibi Ukrayna, tedarikin azalması sonucunda askeri operasyonlarını sınırlamak zorunda kaldı. AB, Mart ayına kadar bir milyon mühimmat teslim etme hedefini önemli ölçüde tutturamayacak. Bu nedenle 2024 yılı, hem Ukrayna hem de Batı için üretim kapasitelerinin hızla geliştirildiği bir yıl olmalıdır.
· Diğer askeri malzemeler: Ukrayna’nın uçaksavar sistemleri ve insansız hava araçları başta olmak üzere diğer silahlara, ayrıca elektronik muharebe araçlarına veya mayın temizleme donanımına da ihtiyacı var. Ya NATO cephaneliklerindeki stokların çok küçük olması ya da Amerikan Kongresi’nde askeri yardımın engellenmesinin planlamayı zorlaştırması nedeniyle, bunların tedariki soru işaretlerini beraberinde getiriyor. Bu arada Rusya sanayisini savaş ekonomisine dönüştürdü.
· Daha fazla kendi kendine yeterlilik: Ukrayna, Batı yardımının azalması ya da durması ihtimaline karşı kendisini hazırlamalıdır. Bu nedenle Kiev, resmi bilgilere göre üretimi bu yıl üç katına çıkan yerli silah endüstrisini daha da genişletmek istiyor. Savunma Bakanı Rüstem Umerov, geçtiğimiz günlerde yeni silah işbirliği sözleşmelerinden bahsetti. Batılı silah sistemlerinin de Ukrayna’da giderek daha fazla muhafaza edilmesi gerekiyor, böylece her seferinde zahmetli bir şekilde tamir için yurtdışına taşınmak zorunda kalmıyorlar. Örneğin Batılı bir şirket, gelecekte Ukrayna’daki İngiliz toplarının bakımını devralacak.
· Seferberlik: Ukrayna ordusunun büyüklüğü konusunda güvenilir rakamlar yok. Ancak Başkan Zelensky, askeri liderliğin yarım milyona kadar kişinin askere çağrılması yönünde çağrıda bulunduğunu duyurdu. Başkan, Ukrayna birlikleri arasında hâlihazırda 70.000 kişinin hayatını kaybetmesine ve yaklaşık 120.000 kişinin yaralanmasına neden olan savaşın ardından muazzam personel ihtiyacının altını çiziyor. Kalan askerlerin de dinlenmeye ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Askere alma sistemi, savaşın başlangıcından beri neredeyse işlevini kaybetmiş durumda ve yürütülen soruşturmalar sonucunda binlerce Ukraynalı erkeğin rüşvetle yurtdışına kaçtığı gerçeği ortaya çıktı. Zelensky henüz personel krizinden çıkış yolunu da göstermiş değil.
· Eğitim: Yeni Ukrayna birimlerinin eğitiminin nerede ve nasıl gerçekleşmesi gerektiği sorusu da yurtdışında bulunan Ukraynalı erkeklerle yakından bağlantılı. Rus füzeleri Ukrayna’nın herhangi bir noktasına ulaşabildiği için, Kiev yönetimi askerlerin ülkedeki kışlalarda yoğunlaşmasını önlemek istiyor. Füze riskinin çok yüksek kalması ve Ukrayna’nın garnizonlarını uçaksavar sistemleriyle koruyamaması durumunda geriye kalan tek seçenek, yurtdışında eğitim vermek oluyor. Savaşın başlangıcından bu yana on binlerce Ukraynalı NATO ülkelerinde eğitim aldı ancak sayıları yüzbinleri bulan Ukraynalı erkekler için tahsis edilecek yeterli kapasite yok.
Bu tespitlerden sonra NZZ şu yorumu yapıyor: ”Ukraynalılar askeri stratejilerini siyah beyaz olarak sunamayacaklar. Bu nedenle gözlemcilerin bireysel kanıtlara dayalı bir resim oluşturması gerekiyor. Ayrıca, stratejik açıdan yeniden yönelim halen devam ediyor ve çeşitli çıkar gruplarından çok etkileniyor. Zelensky’nin siyasi nedenlerden dolayı büyük ölçekli zorunlu seferberlikten kaçınması muhtemel görülüyor. Amerikalılar ise 2024 yılı için daha mütevazı hedefler talep ediyorlar; Washington’daki felç göz önüne alındığında, zaten çok az katkıda bulunabilirler.”
ABD basınında çıkan haberlere göre Pentagon, ilk kez Kiev’e üç yıldızlı bir general gönderecek. Bu tutum, Ukrayna’da askeri danışman görevlendirmeme ilkesinden bir sapma olarak değerlendiriliyor. Pentagon, kalıcı bir varlıktan bahsetmek istemiyor ancak Korgeneral Antonio Aguto’nun uzun süre Kiev’de kalacağı anlaşılıyor. Kendisi daha önce Batı’nın Wiesbaden’deki bir Amerikan üssünden Ukrayna’ya yaptığı askeri yardımları koordine eden planlama ofisine başkanlık etti.
Aguto’nun Kiev’e taşınması, muhtemelen ‘’Amerikalı planlamacıların sahadaki duruma fazla yabancı oldukları’’ yönündeki eleştirilere bir yanıt olacak. Carnegie Vakfı’ndan Michael Kofman gibi askeri uzmanlar, ‘’Pentagon yetkilileri operasyonel ortamı ve Ukraynalıların nasıl savaştığını anlasaydı Ukrayna’nın karşı saldırısının daha iyi yönetebilirdi’’ diye düşünüyor. Kofman’a göre geriye dönüşte, ülkede Amerikan askeri gözlemcilerinin bulunmaması, bazı silah sistemlerinin bulunmamasından bile daha büyük bir hata olarak kabul ediliyor.
Washington Post’un yakın zamanda askeri kaynaklara atıfta bulunarak bildirdiği gibi ABD ve Büyük Britanya, Ukrayna saldırı planının geliştirilmesine doğrudan dâhil oldu. Askeri simülasyonlar kullanarak silah ihtiyacını belirlemeye çalıştılar. Ukraynalı askeri temsilcilerle de bu tür simülasyon oyunlarının önümüzdeki ay tekrar yapılması planlanıyor. Ancak bu sefer savunma stratejisinin bir parçası olarak.
Kiev ayrıca saldırı eylemleri için seçenekler arıyor. Bu arayış, Ukrayna’nın Batı silahlarına yönelik istek listesinde zaten görülebilir. Listede Abrams tankları ve Atacms füzelerinin yanı sıra F/A-18 jetleri, Apache ve Black Hawk helikopterleri de yer alıyor.
Ukrayna’nın Rusya’ya karşı ayakta kalabilmesi için 2024’te kapsamlı askeri yardıma ihtiyacı olacak. Kremlin rejimi zafere doğru ilerlediğini hissediyor ve Ukrayna’nın tamamını fethetmekten her zamankinden daha açık bir şekilde bahsediyor. Putin, başından beri Batı’nın yorulacağına bahse girdi ve şimdi kendisinin haklı çıkacağını düşünüyor. Bu sonbaharda “Ukrayna’nın cephanesi biterse, sadece bir haftası kalacak.” dedi.
Batı, Ukrayna için 2024 yılını ‘’tut ve inşa et’’ yılı ilan etti!
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, 2023 yılına büyük beklenti içine girdi. Özellikle aynı yılın yaz ve sonbahar mevsimlerinde karşı saldırıya geçip başarılı olacağı öngörüldü. Ancak sonbahar mevsimi, yerini kış mevsimine bırakırken, sahadaki inisiyatif yavaş yavaş Rus kuvvetlerine geçmeye başladı.
Rusya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Gerasimov bu değişimin akabinde şöyle bir açıklamada bulundu: ‘’Kiev, karşı saldırı sırasında Melitopol’ü ablukaya almayı ve ardından Azak Denizi, Maripol ve Kırım sınırına ilerlemeyi planladı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri 4 Haziran’da bir karşı saldırı başlattı ve Zaporijya yönünde büyük kayıplar vererek Rusya Federasyonu’nun taktik savunma bölgesini bile aşamadı.’’
Surovikin hattı olarak bilinen bu taktiksel savunma hattı, güçlendirilmiş atış hatları ve geniş mayın tarlaları içeren bir hat olarak onlarca kilometre uzunluğa sahiptir. Rusların bu savunma hattını sekiz ay içinde kurduğu tahmin ediliyor. Savunma hattı gelişmiş sevkiyat ve lojistik ağından besleniyor.
Ukraynalı askeri birlikler bu hattı çeşitli yerlerden delmeye çalışsalar da, Rusların hava gücü ve İHA teknolojisinde Ukrayna ile rekabet edebilecek seviyeye gelmesi yüzünden, Robotine köyü dışındaki bir yerde kazanım elde edemedi. Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeydeki Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşandı. Donbass’ın Avdiyivka kenti de ikinci bir Bakhmut olma tehdidi ile karşı karşıya kaldı. Haliyle bu durum, ABD ve AB siyasetçilerinin Ukrayna konusunda tavrının kendileriyle çelişmesine neden oldu.
İsviçre’de Almanca olarak yayınlanan günlük gazete Neue Zürcher Zeitung (NZZ), cephedeki son durumu etraflıca ele aldı. Gazetenin haberi Rus medyasında da geniş yankı buldu. Ancak Rus medyasında bu haber- analiz, Rusların kendi ulusal algılarına göre ”Ukrayna yeniliyor” şeklinde yorumlandı. Oysa savaşa nispeten tarafsız yaklaşan ve Batı ülkelerinin tavrını değerlendiren her yayın ve basın kuruluşu gibi NZZ de 2023 yılının son günlerinde, Ukrayna için kurulan Batı ittifakına eleştiriler yöneltiyor. NZZ gazetesi, 1780’de kurulmuş olup uluslararası ilişkiler ağırlıklı bir yayın çizgisinde haberler kaleme alıyor.
NZZ’ye göre; hayal kırıklıklarıyla geçen bir yılın ardından Ukrayna, ABD ve geri kalan NATO ortakları 2024 için yeni ve daha gerçekçi bir strateji bulmalı.
Ukrayna’ya 2022 Şubat ayında şok bir saldırıda bulunan Rusya, beklenmedik bir direnişle karşılaşınca, Kırım yarımadası ile Donbass bölgesinin karadan bağlantısını sağlayıp geri kalan her yerden çekildi. Böylece Ukrayna birlikleri, Rus birliklerini genel olarak savunmaya itti. Akabinde ülkenin kuzeydoğusunda ve güneyinde Ukrayna birlikleri geniş alanlar elde edince, Rus birlikleri Surovikin hattına oturdu. Rusya içinde baş gösteren komuta krizi, Wagner isyanı öncesi grup ile Moskova arasında yaşanan olaylar ve gerçekleşen kısa süreli isyan, 2023 yılı yazında Ukrayna adına bir karşı saldırının başlatılmasını mümkün kıldı.
Bu süreçte Batının askeri yardımı da yeni boyutlara ulaştı. Öncelikle 2023 Ocak ayında Almanya, ABD ve diğer NATO ülkeleri, Ukraynalılara ilk kez Batılı muharebe araçları ve zırhlı personel taşıyıcıları sağlamaya karar verdi. Böylece yeni kurulan Ukrayna tugaylarının, Batı silahlarının yardımıyla askeri bir atılım gerçekleştirmesine yönelik bir beklenti doğdu. Hesaplara göre bu tugaylar, daha sonra Gerasimov’un dediği gibi; Azak Denizi ve Kırım’a ve güneydoğu bölgelerine doğru başarılı bir şekilde ilerleyecekti.
Karşı saldırının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, Ukraynalıların 2023’te kullandıkları stratejiyi 2024’te kullanamayacakları artık çok açıktır. Resmi olarak da hedefin büyük ölçüde değiştiği görülüyor. Amaç, Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius’un geçtiğimiz günlerde söylediği gibi ”savaş alanında Putin’in savaşı kazanamayacağını anlayıp müzakere masasına geçeceği bir durum yaratmak.’’ şeklinde yorumlanabilir.
Dolayısıyla 2024 yılı Ukrayna ve Batı için savunma ve yeni güçlerin toplanmasıyla geçecek gibi görünüyor. ABD’li askeri temsilciler, yakın zamanda New York Times’a verdikleri röportajlarda bu stratejiyi ‘’tut ve inşa et’’ olarak adlandırdılar. Ukraynalı komutan Valery Zalushni de yakın gelecekte “derinlemesine bir atılımın” olmayacağını itiraf etti. General, öncelikle silah teknolojisindeki bazı boşlukların kapatılması ve yeni birliklerin eğitiminin iyileştirilmesi gerektiğine inanıyor.
NATO üyesi Estonya’nın Savunma Bakanlığı, Aralık ayı ortasında beklenmedik bir çıkış yaparak, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni fetihler yapabilmesi için ‘’Transatlantik Savunmayı Başarıya Hazırlamak: Ukrayna’nın Zaferi ve Rusya’nın Yenilgisine Yönelik Askeri Strateji’’ başlıklı bir makale yayınladı. Ek olarak Estonya, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni kazanımlar edinebilmesi adına “stratejik savunma’’ konusundan söz ediyor. Tüm bu yaklaşımlar, hâlihazırda işgal altında olan bölgelerin (Ukrayna topraklarının yüzde 18’i) şimdilik Rusya’nın elinde kalacağı anlamına geliyor.
NZZ, bu noktada ABD’lilerin kast ettiği ‘’tut ve inşa et’’ stratejine yönelik zorlukları alt başlıklar halinde sıralıyor.
· Savunma: Ukrayna topraklarının geriye kalan yüzde 82’sini savunmak kolay olmayacak. Rusya bu sonbaharda birçok cephede saldırıya geçti. Özellikle üç taraftan kuşatma altındaki Donbass’ın Avdiyivka kenti tehdit altında kaldı. Ukraynalılar yakın zamanda Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeyde, Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşadı. Ukraynalılar, savaşın ilk aylarında işlerine yarayan, daha sonra ihmal edilen bir görev haline gelen savunma inşasına yoğun yatırım yapıyorlar.
· Mühimmat: Ukrayna’daki savaşa topçu hâlâ hâkimdir; Bu nedenle el bombalarının ve topçu mühimmatlarının tedariki hayati önem taşıyor. Ukrayna silahlı kuvvetleri yaz aylarında topçu muharebesinde hala üstün bir güce sahipken, sonbahar itibariyle dengeler değişti. Kiev yönetimi tedarik sorunlarından şikâyetçi olmaya başladı. Ukraynalı üst düzey komutanlardan biri olan General Olexander Tarnawski’nin bu hafta söylediği gibi Ukrayna, tedarikin azalması sonucunda askeri operasyonlarını sınırlamak zorunda kaldı. AB, Mart ayına kadar bir milyon mühimmat teslim etme hedefini önemli ölçüde tutturamayacak. Bu nedenle 2024 yılı, hem Ukrayna hem de Batı için üretim kapasitelerinin hızla geliştirildiği bir yıl olmalıdır.
· Diğer askeri malzemeler: Ukrayna’nın uçaksavar sistemleri ve insansız hava araçları başta olmak üzere diğer silahlara, ayrıca elektronik muharebe araçlarına veya mayın temizleme donanımına da ihtiyacı var. Ya NATO cephaneliklerindeki stokların çok küçük olması ya da Amerikan Kongresi’nde askeri yardımın engellenmesinin planlamayı zorlaştırması nedeniyle, bunların tedariki soru işaretlerini beraberinde getiriyor. Bu arada Rusya sanayisini savaş ekonomisine dönüştürdü.
· Daha fazla kendi kendine yeterlilik: Ukrayna, Batı yardımının azalması ya da durması ihtimaline karşı kendisini hazırlamalıdır. Bu nedenle Kiev, resmi bilgilere göre üretimi bu yıl üç katına çıkan yerli silah endüstrisini daha da genişletmek istiyor. Savunma Bakanı Rüstem Umerov, geçtiğimiz günlerde yeni silah işbirliği sözleşmelerinden bahsetti. Batılı silah sistemlerinin de Ukrayna’da giderek daha fazla muhafaza edilmesi gerekiyor, böylece her seferinde zahmetli bir şekilde tamir için yurtdışına taşınmak zorunda kalmıyorlar. Örneğin Batılı bir şirket, gelecekte Ukrayna’daki İngiliz toplarının bakımını devralacak.
· Seferberlik: Ukrayna ordusunun büyüklüğü konusunda güvenilir rakamlar yok. Ancak Başkan Zelensky, askeri liderliğin yarım milyona kadar kişinin askere çağrılması yönünde çağrıda bulunduğunu duyurdu. Başkan, Ukrayna birlikleri arasında hâlihazırda 70.000 kişinin hayatını kaybetmesine ve yaklaşık 120.000 kişinin yaralanmasına neden olan savaşın ardından muazzam personel ihtiyacının altını çiziyor. Kalan askerlerin de dinlenmeye ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Askere alma sistemi, savaşın başlangıcından beri neredeyse işlevini kaybetmiş durumda ve yürütülen soruşturmalar sonucunda binlerce Ukraynalı erkeğin rüşvetle yurtdışına kaçtığı gerçeği ortaya çıktı. Zelensky henüz personel krizinden çıkış yolunu da göstermiş değil.
· Eğitim: Yeni Ukrayna birimlerinin eğitiminin nerede ve nasıl gerçekleşmesi gerektiği sorusu da yurtdışında bulunan Ukraynalı erkeklerle yakından bağlantılı. Rus füzeleri Ukrayna’nın herhangi bir noktasına ulaşabildiği için, Kiev yönetimi askerlerin ülkedeki kışlalarda yoğunlaşmasını önlemek istiyor. Füze riskinin çok yüksek kalması ve Ukrayna’nın garnizonlarını uçaksavar sistemleriyle koruyamaması durumunda geriye kalan tek seçenek, yurtdışında eğitim vermek oluyor. Savaşın başlangıcından bu yana on binlerce Ukraynalı NATO ülkelerinde eğitim aldı ancak sayıları yüzbinleri bulan Ukraynalı erkekler için tahsis edilecek yeterli kapasite yok.
Bu tespitlerden sonra NZZ şu yorumu yapıyor: ”Ukraynalılar askeri stratejilerini siyah beyaz olarak sunamayacaklar. Bu nedenle gözlemcilerin bireysel kanıtlara dayalı bir resim oluşturması gerekiyor. Ayrıca, stratejik açıdan yeniden yönelim halen devam ediyor ve çeşitli çıkar gruplarından çok etkileniyor. Zelensky’nin siyasi nedenlerden dolayı büyük ölçekli zorunlu seferberlikten kaçınması muhtemel görülüyor. Amerikalılar ise 2024 yılı için daha mütevazı hedefler talep ediyorlar; Washington’daki felç göz önüne alındığında, zaten çok az katkıda bulunabilirler.”
ABD basınında çıkan haberlere göre Pentagon, ilk kez Kiev’e üç yıldızlı bir general gönderecek. Bu tutum, Ukrayna’da askeri danışman görevlendirmeme ilkesinden bir sapma olarak değerlendiriliyor. Pentagon, kalıcı bir varlıktan bahsetmek istemiyor ancak Korgeneral Antonio Aguto’nun uzun süre Kiev’de kalacağı anlaşılıyor. Kendisi daha önce Batı’nın Wiesbaden’deki bir Amerikan üssünden Ukrayna’ya yaptığı askeri yardımları koordine eden planlama ofisine başkanlık etti.
Aguto’nun Kiev’e taşınması, muhtemelen ‘’Amerikalı planlamacıların sahadaki duruma fazla yabancı oldukları’’ yönündeki eleştirilere bir yanıt olacak. Carnegie Vakfı’ndan Michael Kofman gibi askeri uzmanlar, ‘’Pentagon yetkilileri operasyonel ortamı ve Ukraynalıların nasıl savaştığını anlasaydı Ukrayna’nın karşı saldırısının daha iyi yönetebilirdi’’ diye düşünüyor. Kofman’a göre geriye dönüşte, ülkede Amerikan askeri gözlemcilerinin bulunmaması, bazı silah sistemlerinin bulunmamasından bile daha büyük bir hata olarak kabul ediliyor.
Washington Post’un yakın zamanda askeri kaynaklara atıfta bulunarak bildirdiği gibi ABD ve Büyük Britanya, Ukrayna saldırı planının geliştirilmesine doğrudan dâhil oldu. Askeri simülasyonlar kullanarak silah ihtiyacını belirlemeye çalıştılar. Ukraynalı askeri temsilcilerle de bu tür simülasyon oyunlarının önümüzdeki ay tekrar yapılması planlanıyor. Ancak bu sefer savunma stratejisinin bir parçası olarak.
Kiev ayrıca saldırı eylemleri için seçenekler arıyor. Bu arayış, Ukrayna’nın Batı silahlarına yönelik istek listesinde zaten görülebilir. Listede Abrams tankları ve Atacms füzelerinin yanı sıra F/A-18 jetleri, Apache ve Black Hawk helikopterleri de yer alıyor.
Ukrayna’nın Rusya’ya karşı ayakta kalabilmesi için 2024’te kapsamlı askeri yardıma ihtiyacı olacak. Kremlin rejimi zafere doğru ilerlediğini hissediyor ve Ukrayna’nın tamamını fethetmekten her zamankinden daha açık bir şekilde bahsediyor. Putin, başından beri Batı’nın yorulacağına bahse girdi ve şimdi kendisinin haklı çıkacağını düşünüyor. Bu sonbaharda “Ukrayna’nın cephanesi biterse, sadece bir haftası kalacak.” dedi.
Batı, Ukrayna için 2024 yılını ‘’tut ve inşa et’’ yılı ilan etti!
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, 2023 yılına büyük beklenti içine girdi. Özellikle aynı yılın yaz ve sonbahar mevsimlerinde karşı saldırıya geçip başarılı olacağı öngörüldü. Ancak sonbahar mevsimi, yerini kış mevsimine bırakırken, sahadaki inisiyatif yavaş yavaş Rus kuvvetlerine geçmeye başladı.
Rusya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Gerasimov bu değişimin akabinde şöyle bir açıklamada bulundu: ‘’Kiev, karşı saldırı sırasında Melitopol’ü ablukaya almayı ve ardından Azak Denizi, Maripol ve Kırım sınırına ilerlemeyi planladı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri 4 Haziran’da bir karşı saldırı başlattı ve Zaporijya yönünde büyük kayıplar vererek Rusya Federasyonu’nun taktik savunma bölgesini bile aşamadı.’’
Surovikin hattı olarak bilinen bu taktiksel savunma hattı, güçlendirilmiş atış hatları ve geniş mayın tarlaları içeren bir hat olarak onlarca kilometre uzunluğa sahiptir. Rusların bu savunma hattını sekiz ay içinde kurduğu tahmin ediliyor. Savunma hattı gelişmiş sevkiyat ve lojistik ağından besleniyor.
Ukraynalı askeri birlikler bu hattı çeşitli yerlerden delmeye çalışsalar da, Rusların hava gücü ve İHA teknolojisinde Ukrayna ile rekabet edebilecek seviyeye gelmesi yüzünden, Robotine köyü dışındaki bir yerde kazanım elde edemedi. Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeydeki Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşandı. Donbass’ın Avdiyivka kenti de ikinci bir Bakhmut olma tehdidi ile karşı karşıya kaldı. Haliyle bu durum, ABD ve AB siyasetçilerinin Ukrayna konusunda tavrının kendileriyle çelişmesine neden oldu.
İsviçre’de Almanca olarak yayınlanan günlük gazete Neue Zürcher Zeitung (NZZ), cephedeki son durumu etraflıca ele aldı. Gazetenin haberi Rus medyasında da geniş yankı buldu. Ancak Rus medyasında bu haber- analiz, Rusların kendi ulusal algılarına göre ”Ukrayna yeniliyor” şeklinde yorumlandı. Oysa savaşa nispeten tarafsız yaklaşan ve Batı ülkelerinin tavrını değerlendiren her yayın ve basın kuruluşu gibi NZZ de 2023 yılının son günlerinde, Ukrayna için kurulan Batı ittifakına eleştiriler yöneltiyor. NZZ gazetesi, 1780’de kurulmuş olup uluslararası ilişkiler ağırlıklı bir yayın çizgisinde haberler kaleme alıyor.
NZZ’ye göre; hayal kırıklıklarıyla geçen bir yılın ardından Ukrayna, ABD ve geri kalan NATO ortakları 2024 için yeni ve daha gerçekçi bir strateji bulmalı.
Ukrayna’ya 2022 Şubat ayında şok bir saldırıda bulunan Rusya, beklenmedik bir direnişle karşılaşınca, Kırım yarımadası ile Donbass bölgesinin karadan bağlantısını sağlayıp geri kalan her yerden çekildi. Böylece Ukrayna birlikleri, Rus birliklerini genel olarak savunmaya itti. Akabinde ülkenin kuzeydoğusunda ve güneyinde Ukrayna birlikleri geniş alanlar elde edince, Rus birlikleri Surovikin hattına oturdu. Rusya içinde baş gösteren komuta krizi, Wagner isyanı öncesi grup ile Moskova arasında yaşanan olaylar ve gerçekleşen kısa süreli isyan, 2023 yılı yazında Ukrayna adına bir karşı saldırının başlatılmasını mümkün kıldı.
Bu süreçte Batının askeri yardımı da yeni boyutlara ulaştı. Öncelikle 2023 Ocak ayında Almanya, ABD ve diğer NATO ülkeleri, Ukraynalılara ilk kez Batılı muharebe araçları ve zırhlı personel taşıyıcıları sağlamaya karar verdi. Böylece yeni kurulan Ukrayna tugaylarının, Batı silahlarının yardımıyla askeri bir atılım gerçekleştirmesine yönelik bir beklenti doğdu. Hesaplara göre bu tugaylar, daha sonra Gerasimov’un dediği gibi; Azak Denizi ve Kırım’a ve güneydoğu bölgelerine doğru başarılı bir şekilde ilerleyecekti.
Karşı saldırının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, Ukraynalıların 2023’te kullandıkları stratejiyi 2024’te kullanamayacakları artık çok açıktır. Resmi olarak da hedefin büyük ölçüde değiştiği görülüyor. Amaç, Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius’un geçtiğimiz günlerde söylediği gibi ”savaş alanında Putin’in savaşı kazanamayacağını anlayıp müzakere masasına geçeceği bir durum yaratmak.’’ şeklinde yorumlanabilir.
Dolayısıyla 2024 yılı Ukrayna ve Batı için savunma ve yeni güçlerin toplanmasıyla geçecek gibi görünüyor. ABD’li askeri temsilciler, yakın zamanda New York Times’a verdikleri röportajlarda bu stratejiyi ‘’tut ve inşa et’’ olarak adlandırdılar. Ukraynalı komutan Valery Zalushni de yakın gelecekte “derinlemesine bir atılımın” olmayacağını itiraf etti. General, öncelikle silah teknolojisindeki bazı boşlukların kapatılması ve yeni birliklerin eğitiminin iyileştirilmesi gerektiğine inanıyor.
NATO üyesi Estonya’nın Savunma Bakanlığı, Aralık ayı ortasında beklenmedik bir çıkış yaparak, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni fetihler yapabilmesi için ‘’Transatlantik Savunmayı Başarıya Hazırlamak: Ukrayna’nın Zaferi ve Rusya’nın Yenilgisine Yönelik Askeri Strateji’’ başlıklı bir makale yayınladı. Ek olarak Estonya, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni kazanımlar edinebilmesi adına “stratejik savunma’’ konusundan söz ediyor. Tüm bu yaklaşımlar, hâlihazırda işgal altında olan bölgelerin (Ukrayna topraklarının yüzde 18’i) şimdilik Rusya’nın elinde kalacağı anlamına geliyor.
NZZ, bu noktada ABD’lilerin kast ettiği ‘’tut ve inşa et’’ stratejine yönelik zorlukları alt başlıklar halinde sıralıyor.
· Savunma: Ukrayna topraklarının geriye kalan yüzde 82’sini savunmak kolay olmayacak. Rusya bu sonbaharda birçok cephede saldırıya geçti. Özellikle üç taraftan kuşatma altındaki Donbass’ın Avdiyivka kenti tehdit altında kaldı. Ukraynalılar yakın zamanda Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeyde, Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşadı. Ukraynalılar, savaşın ilk aylarında işlerine yarayan, daha sonra ihmal edilen bir görev haline gelen savunma inşasına yoğun yatırım yapıyorlar.
· Mühimmat: Ukrayna’daki savaşa topçu hâlâ hâkimdir; Bu nedenle el bombalarının ve topçu mühimmatlarının tedariki hayati önem taşıyor. Ukrayna silahlı kuvvetleri yaz aylarında topçu muharebesinde hala üstün bir güce sahipken, sonbahar itibariyle dengeler değişti. Kiev yönetimi tedarik sorunlarından şikâyetçi olmaya başladı. Ukraynalı üst düzey komutanlardan biri olan General Olexander Tarnawski’nin bu hafta söylediği gibi Ukrayna, tedarikin azalması sonucunda askeri operasyonlarını sınırlamak zorunda kaldı. AB, Mart ayına kadar bir milyon mühimmat teslim etme hedefini önemli ölçüde tutturamayacak. Bu nedenle 2024 yılı, hem Ukrayna hem de Batı için üretim kapasitelerinin hızla geliştirildiği bir yıl olmalıdır.
· Diğer askeri malzemeler: Ukrayna’nın uçaksavar sistemleri ve insansız hava araçları başta olmak üzere diğer silahlara, ayrıca elektronik muharebe araçlarına veya mayın temizleme donanımına da ihtiyacı var. Ya NATO cephaneliklerindeki stokların çok küçük olması ya da Amerikan Kongresi’nde askeri yardımın engellenmesinin planlamayı zorlaştırması nedeniyle, bunların tedariki soru işaretlerini beraberinde getiriyor. Bu arada Rusya sanayisini savaş ekonomisine dönüştürdü.
· Daha fazla kendi kendine yeterlilik: Ukrayna, Batı yardımının azalması ya da durması ihtimaline karşı kendisini hazırlamalıdır. Bu nedenle Kiev, resmi bilgilere göre üretimi bu yıl üç katına çıkan yerli silah endüstrisini daha da genişletmek istiyor. Savunma Bakanı Rüstem Umerov, geçtiğimiz günlerde yeni silah işbirliği sözleşmelerinden bahsetti. Batılı silah sistemlerinin de Ukrayna’da giderek daha fazla muhafaza edilmesi gerekiyor, böylece her seferinde zahmetli bir şekilde tamir için yurtdışına taşınmak zorunda kalmıyorlar. Örneğin Batılı bir şirket, gelecekte Ukrayna’daki İngiliz toplarının bakımını devralacak.
· Seferberlik: Ukrayna ordusunun büyüklüğü konusunda güvenilir rakamlar yok. Ancak Başkan Zelensky, askeri liderliğin yarım milyona kadar kişinin askere çağrılması yönünde çağrıda bulunduğunu duyurdu. Başkan, Ukrayna birlikleri arasında hâlihazırda 70.000 kişinin hayatını kaybetmesine ve yaklaşık 120.000 kişinin yaralanmasına neden olan savaşın ardından muazzam personel ihtiyacının altını çiziyor. Kalan askerlerin de dinlenmeye ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Askere alma sistemi, savaşın başlangıcından beri neredeyse işlevini kaybetmiş durumda ve yürütülen soruşturmalar sonucunda binlerce Ukraynalı erkeğin rüşvetle yurtdışına kaçtığı gerçeği ortaya çıktı. Zelensky henüz personel krizinden çıkış yolunu da göstermiş değil.
· Eğitim: Yeni Ukrayna birimlerinin eğitiminin nerede ve nasıl gerçekleşmesi gerektiği sorusu da yurtdışında bulunan Ukraynalı erkeklerle yakından bağlantılı. Rus füzeleri Ukrayna’nın herhangi bir noktasına ulaşabildiği için, Kiev yönetimi askerlerin ülkedeki kışlalarda yoğunlaşmasını önlemek istiyor. Füze riskinin çok yüksek kalması ve Ukrayna’nın garnizonlarını uçaksavar sistemleriyle koruyamaması durumunda geriye kalan tek seçenek, yurtdışında eğitim vermek oluyor. Savaşın başlangıcından bu yana on binlerce Ukraynalı NATO ülkelerinde eğitim aldı ancak sayıları yüzbinleri bulan Ukraynalı erkekler için tahsis edilecek yeterli kapasite yok.
Bu tespitlerden sonra NZZ şu yorumu yapıyor: ”Ukraynalılar askeri stratejilerini siyah beyaz olarak sunamayacaklar. Bu nedenle gözlemcilerin bireysel kanıtlara dayalı bir resim oluşturması gerekiyor. Ayrıca, stratejik açıdan yeniden yönelim halen devam ediyor ve çeşitli çıkar gruplarından çok etkileniyor. Zelensky’nin siyasi nedenlerden dolayı büyük ölçekli zorunlu seferberlikten kaçınması muhtemel görülüyor. Amerikalılar ise 2024 yılı için daha mütevazı hedefler talep ediyorlar; Washington’daki felç göz önüne alındığında, zaten çok az katkıda bulunabilirler.”
ABD basınında çıkan haberlere göre Pentagon, ilk kez Kiev’e üç yıldızlı bir general gönderecek. Bu tutum, Ukrayna’da askeri danışman görevlendirmeme ilkesinden bir sapma olarak değerlendiriliyor. Pentagon, kalıcı bir varlıktan bahsetmek istemiyor ancak Korgeneral Antonio Aguto’nun uzun süre Kiev’de kalacağı anlaşılıyor. Kendisi daha önce Batı’nın Wiesbaden’deki bir Amerikan üssünden Ukrayna’ya yaptığı askeri yardımları koordine eden planlama ofisine başkanlık etti.
Aguto’nun Kiev’e taşınması, muhtemelen ‘’Amerikalı planlamacıların sahadaki duruma fazla yabancı oldukları’’ yönündeki eleştirilere bir yanıt olacak. Carnegie Vakfı’ndan Michael Kofman gibi askeri uzmanlar, ‘’Pentagon yetkilileri operasyonel ortamı ve Ukraynalıların nasıl savaştığını anlasaydı Ukrayna’nın karşı saldırısının daha iyi yönetebilirdi’’ diye düşünüyor. Kofman’a göre geriye dönüşte, ülkede Amerikan askeri gözlemcilerinin bulunmaması, bazı silah sistemlerinin bulunmamasından bile daha büyük bir hata olarak kabul ediliyor.
Washington Post’un yakın zamanda askeri kaynaklara atıfta bulunarak bildirdiği gibi ABD ve Büyük Britanya, Ukrayna saldırı planının geliştirilmesine doğrudan dâhil oldu. Askeri simülasyonlar kullanarak silah ihtiyacını belirlemeye çalıştılar. Ukraynalı askeri temsilcilerle de bu tür simülasyon oyunlarının önümüzdeki ay tekrar yapılması planlanıyor. Ancak bu sefer savunma stratejisinin bir parçası olarak.
Kiev ayrıca saldırı eylemleri için seçenekler arıyor. Bu arayış, Ukrayna’nın Batı silahlarına yönelik istek listesinde zaten görülebilir. Listede Abrams tankları ve Atacms füzelerinin yanı sıra F/A-18 jetleri, Apache ve Black Hawk helikopterleri de yer alıyor.
Ukrayna’nın Rusya’ya karşı ayakta kalabilmesi için 2024’te kapsamlı askeri yardıma ihtiyacı olacak. Kremlin rejimi zafere doğru ilerlediğini hissediyor ve Ukrayna’nın tamamını fethetmekten her zamankinden daha açık bir şekilde bahsediyor. Putin, başından beri Batı’nın yorulacağına bahse girdi ve şimdi kendisinin haklı çıkacağını düşünüyor. Bu sonbaharda “Ukrayna’nın cephanesi biterse, sadece bir haftası kalacak.” dedi.
Batı, Ukrayna için 2024 yılını ‘’tut ve inşa et’’ yılı ilan etti!
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, 2023 yılına büyük beklenti içine girdi. Özellikle aynı yılın yaz ve sonbahar mevsimlerinde karşı saldırıya geçip başarılı olacağı öngörüldü. Ancak sonbahar mevsimi, yerini kış mevsimine bırakırken, sahadaki inisiyatif yavaş yavaş Rus kuvvetlerine geçmeye başladı.
Rusya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Gerasimov bu değişimin akabinde şöyle bir açıklamada bulundu: ‘’Kiev, karşı saldırı sırasında Melitopol’ü ablukaya almayı ve ardından Azak Denizi, Maripol ve Kırım sınırına ilerlemeyi planladı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri 4 Haziran’da bir karşı saldırı başlattı ve Zaporijya yönünde büyük kayıplar vererek Rusya Federasyonu’nun taktik savunma bölgesini bile aşamadı.’’
Surovikin hattı olarak bilinen bu taktiksel savunma hattı, güçlendirilmiş atış hatları ve geniş mayın tarlaları içeren bir hat olarak onlarca kilometre uzunluğa sahiptir. Rusların bu savunma hattını sekiz ay içinde kurduğu tahmin ediliyor. Savunma hattı gelişmiş sevkiyat ve lojistik ağından besleniyor.
Ukraynalı askeri birlikler bu hattı çeşitli yerlerden delmeye çalışsalar da, Rusların hava gücü ve İHA teknolojisinde Ukrayna ile rekabet edebilecek seviyeye gelmesi yüzünden, Robotine köyü dışındaki bir yerde kazanım elde edemedi. Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeydeki Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşandı. Donbass’ın Avdiyivka kenti de ikinci bir Bakhmut olma tehdidi ile karşı karşıya kaldı. Haliyle bu durum, ABD ve AB siyasetçilerinin Ukrayna konusunda tavrının kendileriyle çelişmesine neden oldu.
İsviçre’de Almanca olarak yayınlanan günlük gazete Neue Zürcher Zeitung (NZZ), cephedeki son durumu etraflıca ele aldı. Gazetenin haberi Rus medyasında da geniş yankı buldu. Ancak Rus medyasında bu haber- analiz, Rusların kendi ulusal algılarına göre ”Ukrayna yeniliyor” şeklinde yorumlandı. Oysa savaşa nispeten tarafsız yaklaşan ve Batı ülkelerinin tavrını değerlendiren her yayın ve basın kuruluşu gibi NZZ de 2023 yılının son günlerinde, Ukrayna için kurulan Batı ittifakına eleştiriler yöneltiyor. NZZ gazetesi, 1780’de kurulmuş olup uluslararası ilişkiler ağırlıklı bir yayın çizgisinde haberler kaleme alıyor.
NZZ’ye göre; hayal kırıklıklarıyla geçen bir yılın ardından Ukrayna, ABD ve geri kalan NATO ortakları 2024 için yeni ve daha gerçekçi bir strateji bulmalı.
Ukrayna’ya 2022 Şubat ayında şok bir saldırıda bulunan Rusya, beklenmedik bir direnişle karşılaşınca, Kırım yarımadası ile Donbass bölgesinin karadan bağlantısını sağlayıp geri kalan her yerden çekildi. Böylece Ukrayna birlikleri, Rus birliklerini genel olarak savunmaya itti. Akabinde ülkenin kuzeydoğusunda ve güneyinde Ukrayna birlikleri geniş alanlar elde edince, Rus birlikleri Surovikin hattına oturdu. Rusya içinde baş gösteren komuta krizi, Wagner isyanı öncesi grup ile Moskova arasında yaşanan olaylar ve gerçekleşen kısa süreli isyan, 2023 yılı yazında Ukrayna adına bir karşı saldırının başlatılmasını mümkün kıldı.
Bu süreçte Batının askeri yardımı da yeni boyutlara ulaştı. Öncelikle 2023 Ocak ayında Almanya, ABD ve diğer NATO ülkeleri, Ukraynalılara ilk kez Batılı muharebe araçları ve zırhlı personel taşıyıcıları sağlamaya karar verdi. Böylece yeni kurulan Ukrayna tugaylarının, Batı silahlarının yardımıyla askeri bir atılım gerçekleştirmesine yönelik bir beklenti doğdu. Hesaplara göre bu tugaylar, daha sonra Gerasimov’un dediği gibi; Azak Denizi ve Kırım’a ve güneydoğu bölgelerine doğru başarılı bir şekilde ilerleyecekti.
Karşı saldırının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, Ukraynalıların 2023’te kullandıkları stratejiyi 2024’te kullanamayacakları artık çok açıktır. Resmi olarak da hedefin büyük ölçüde değiştiği görülüyor. Amaç, Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius’un geçtiğimiz günlerde söylediği gibi ”savaş alanında Putin’in savaşı kazanamayacağını anlayıp müzakere masasına geçeceği bir durum yaratmak.’’ şeklinde yorumlanabilir.
Dolayısıyla 2024 yılı Ukrayna ve Batı için savunma ve yeni güçlerin toplanmasıyla geçecek gibi görünüyor. ABD’li askeri temsilciler, yakın zamanda New York Times’a verdikleri röportajlarda bu stratejiyi ‘’tut ve inşa et’’ olarak adlandırdılar. Ukraynalı komutan Valery Zalushni de yakın gelecekte “derinlemesine bir atılımın” olmayacağını itiraf etti. General, öncelikle silah teknolojisindeki bazı boşlukların kapatılması ve yeni birliklerin eğitiminin iyileştirilmesi gerektiğine inanıyor.
NATO üyesi Estonya’nın Savunma Bakanlığı, Aralık ayı ortasında beklenmedik bir çıkış yaparak, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni fetihler yapabilmesi için ‘’Transatlantik Savunmayı Başarıya Hazırlamak: Ukrayna’nın Zaferi ve Rusya’nın Yenilgisine Yönelik Askeri Strateji’’ başlıklı bir makale yayınladı. Ek olarak Estonya, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni kazanımlar edinebilmesi adına “stratejik savunma’’ konusundan söz ediyor. Tüm bu yaklaşımlar, hâlihazırda işgal altında olan bölgelerin (Ukrayna topraklarının yüzde 18’i) şimdilik Rusya’nın elinde kalacağı anlamına geliyor.
NZZ, bu noktada ABD’lilerin kast ettiği ‘’tut ve inşa et’’ stratejine yönelik zorlukları alt başlıklar halinde sıralıyor.
· Savunma: Ukrayna topraklarının geriye kalan yüzde 82’sini savunmak kolay olmayacak. Rusya bu sonbaharda birçok cephede saldırıya geçti. Özellikle üç taraftan kuşatma altındaki Donbass’ın Avdiyivka kenti tehdit altında kaldı. Ukraynalılar yakın zamanda Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeyde, Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşadı. Ukraynalılar, savaşın ilk aylarında işlerine yarayan, daha sonra ihmal edilen bir görev haline gelen savunma inşasına yoğun yatırım yapıyorlar.
· Mühimmat: Ukrayna’daki savaşa topçu hâlâ hâkimdir; Bu nedenle el bombalarının ve topçu mühimmatlarının tedariki hayati önem taşıyor. Ukrayna silahlı kuvvetleri yaz aylarında topçu muharebesinde hala üstün bir güce sahipken, sonbahar itibariyle dengeler değişti. Kiev yönetimi tedarik sorunlarından şikâyetçi olmaya başladı. Ukraynalı üst düzey komutanlardan biri olan General Olexander Tarnawski’nin bu hafta söylediği gibi Ukrayna, tedarikin azalması sonucunda askeri operasyonlarını sınırlamak zorunda kaldı. AB, Mart ayına kadar bir milyon mühimmat teslim etme hedefini önemli ölçüde tutturamayacak. Bu nedenle 2024 yılı, hem Ukrayna hem de Batı için üretim kapasitelerinin hızla geliştirildiği bir yıl olmalıdır.
· Diğer askeri malzemeler: Ukrayna’nın uçaksavar sistemleri ve insansız hava araçları başta olmak üzere diğer silahlara, ayrıca elektronik muharebe araçlarına veya mayın temizleme donanımına da ihtiyacı var. Ya NATO cephaneliklerindeki stokların çok küçük olması ya da Amerikan Kongresi’nde askeri yardımın engellenmesinin planlamayı zorlaştırması nedeniyle, bunların tedariki soru işaretlerini beraberinde getiriyor. Bu arada Rusya sanayisini savaş ekonomisine dönüştürdü.
· Daha fazla kendi kendine yeterlilik: Ukrayna, Batı yardımının azalması ya da durması ihtimaline karşı kendisini hazırlamalıdır. Bu nedenle Kiev, resmi bilgilere göre üretimi bu yıl üç katına çıkan yerli silah endüstrisini daha da genişletmek istiyor. Savunma Bakanı Rüstem Umerov, geçtiğimiz günlerde yeni silah işbirliği sözleşmelerinden bahsetti. Batılı silah sistemlerinin de Ukrayna’da giderek daha fazla muhafaza edilmesi gerekiyor, böylece her seferinde zahmetli bir şekilde tamir için yurtdışına taşınmak zorunda kalmıyorlar. Örneğin Batılı bir şirket, gelecekte Ukrayna’daki İngiliz toplarının bakımını devralacak.
· Seferberlik: Ukrayna ordusunun büyüklüğü konusunda güvenilir rakamlar yok. Ancak Başkan Zelensky, askeri liderliğin yarım milyona kadar kişinin askere çağrılması yönünde çağrıda bulunduğunu duyurdu. Başkan, Ukrayna birlikleri arasında hâlihazırda 70.000 kişinin hayatını kaybetmesine ve yaklaşık 120.000 kişinin yaralanmasına neden olan savaşın ardından muazzam personel ihtiyacının altını çiziyor. Kalan askerlerin de dinlenmeye ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Askere alma sistemi, savaşın başlangıcından beri neredeyse işlevini kaybetmiş durumda ve yürütülen soruşturmalar sonucunda binlerce Ukraynalı erkeğin rüşvetle yurtdışına kaçtığı gerçeği ortaya çıktı. Zelensky henüz personel krizinden çıkış yolunu da göstermiş değil.
· Eğitim: Yeni Ukrayna birimlerinin eğitiminin nerede ve nasıl gerçekleşmesi gerektiği sorusu da yurtdışında bulunan Ukraynalı erkeklerle yakından bağlantılı. Rus füzeleri Ukrayna’nın herhangi bir noktasına ulaşabildiği için, Kiev yönetimi askerlerin ülkedeki kışlalarda yoğunlaşmasını önlemek istiyor. Füze riskinin çok yüksek kalması ve Ukrayna’nın garnizonlarını uçaksavar sistemleriyle koruyamaması durumunda geriye kalan tek seçenek, yurtdışında eğitim vermek oluyor. Savaşın başlangıcından bu yana on binlerce Ukraynalı NATO ülkelerinde eğitim aldı ancak sayıları yüzbinleri bulan Ukraynalı erkekler için tahsis edilecek yeterli kapasite yok.
Bu tespitlerden sonra NZZ şu yorumu yapıyor: ”Ukraynalılar askeri stratejilerini siyah beyaz olarak sunamayacaklar. Bu nedenle gözlemcilerin bireysel kanıtlara dayalı bir resim oluşturması gerekiyor. Ayrıca, stratejik açıdan yeniden yönelim halen devam ediyor ve çeşitli çıkar gruplarından çok etkileniyor. Zelensky’nin siyasi nedenlerden dolayı büyük ölçekli zorunlu seferberlikten kaçınması muhtemel görülüyor. Amerikalılar ise 2024 yılı için daha mütevazı hedefler talep ediyorlar; Washington’daki felç göz önüne alındığında, zaten çok az katkıda bulunabilirler.”
ABD basınında çıkan haberlere göre Pentagon, ilk kez Kiev’e üç yıldızlı bir general gönderecek. Bu tutum, Ukrayna’da askeri danışman görevlendirmeme ilkesinden bir sapma olarak değerlendiriliyor. Pentagon, kalıcı bir varlıktan bahsetmek istemiyor ancak Korgeneral Antonio Aguto’nun uzun süre Kiev’de kalacağı anlaşılıyor. Kendisi daha önce Batı’nın Wiesbaden’deki bir Amerikan üssünden Ukrayna’ya yaptığı askeri yardımları koordine eden planlama ofisine başkanlık etti.
Aguto’nun Kiev’e taşınması, muhtemelen ‘’Amerikalı planlamacıların sahadaki duruma fazla yabancı oldukları’’ yönündeki eleştirilere bir yanıt olacak. Carnegie Vakfı’ndan Michael Kofman gibi askeri uzmanlar, ‘’Pentagon yetkilileri operasyonel ortamı ve Ukraynalıların nasıl savaştığını anlasaydı Ukrayna’nın karşı saldırısının daha iyi yönetebilirdi’’ diye düşünüyor. Kofman’a göre geriye dönüşte, ülkede Amerikan askeri gözlemcilerinin bulunmaması, bazı silah sistemlerinin bulunmamasından bile daha büyük bir hata olarak kabul ediliyor.
Washington Post’un yakın zamanda askeri kaynaklara atıfta bulunarak bildirdiği gibi ABD ve Büyük Britanya, Ukrayna saldırı planının geliştirilmesine doğrudan dâhil oldu. Askeri simülasyonlar kullanarak silah ihtiyacını belirlemeye çalıştılar. Ukraynalı askeri temsilcilerle de bu tür simülasyon oyunlarının önümüzdeki ay tekrar yapılması planlanıyor. Ancak bu sefer savunma stratejisinin bir parçası olarak.
Kiev ayrıca saldırı eylemleri için seçenekler arıyor. Bu arayış, Ukrayna’nın Batı silahlarına yönelik istek listesinde zaten görülebilir. Listede Abrams tankları ve Atacms füzelerinin yanı sıra F/A-18 jetleri, Apache ve Black Hawk helikopterleri de yer alıyor.
Ukrayna’nın Rusya’ya karşı ayakta kalabilmesi için 2024’te kapsamlı askeri yardıma ihtiyacı olacak. Kremlin rejimi zafere doğru ilerlediğini hissediyor ve Ukrayna’nın tamamını fethetmekten her zamankinden daha açık bir şekilde bahsediyor. Putin, başından beri Batı’nın yorulacağına bahse girdi ve şimdi kendisinin haklı çıkacağını düşünüyor. Bu sonbaharda “Ukrayna’nın cephanesi biterse, sadece bir haftası kalacak.” dedi.
Batı, Ukrayna için 2024 yılını ‘’tut ve inşa et’’ yılı ilan etti!
Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, 2023 yılına büyük beklenti içine girdi. Özellikle aynı yılın yaz ve sonbahar mevsimlerinde karşı saldırıya geçip başarılı olacağı öngörüldü. Ancak sonbahar mevsimi, yerini kış mevsimine bırakırken, sahadaki inisiyatif yavaş yavaş Rus kuvvetlerine geçmeye başladı.
Rusya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Gerasimov bu değişimin akabinde şöyle bir açıklamada bulundu: ‘’Kiev, karşı saldırı sırasında Melitopol’ü ablukaya almayı ve ardından Azak Denizi, Maripol ve Kırım sınırına ilerlemeyi planladı. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri 4 Haziran’da bir karşı saldırı başlattı ve Zaporijya yönünde büyük kayıplar vererek Rusya Federasyonu’nun taktik savunma bölgesini bile aşamadı.’’
Surovikin hattı olarak bilinen bu taktiksel savunma hattı, güçlendirilmiş atış hatları ve geniş mayın tarlaları içeren bir hat olarak onlarca kilometre uzunluğa sahiptir. Rusların bu savunma hattını sekiz ay içinde kurduğu tahmin ediliyor. Savunma hattı gelişmiş sevkiyat ve lojistik ağından besleniyor.
Ukraynalı askeri birlikler bu hattı çeşitli yerlerden delmeye çalışsalar da, Rusların hava gücü ve İHA teknolojisinde Ukrayna ile rekabet edebilecek seviyeye gelmesi yüzünden, Robotine köyü dışındaki bir yerde kazanım elde edemedi. Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeydeki Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşandı. Donbass’ın Avdiyivka kenti de ikinci bir Bakhmut olma tehdidi ile karşı karşıya kaldı. Haliyle bu durum, ABD ve AB siyasetçilerinin Ukrayna konusunda tavrının kendileriyle çelişmesine neden oldu.
İsviçre’de Almanca olarak yayınlanan günlük gazete Neue Zürcher Zeitung (NZZ), cephedeki son durumu etraflıca ele aldı. Gazetenin haberi Rus medyasında da geniş yankı buldu. Ancak Rus medyasında bu haber- analiz, Rusların kendi ulusal algılarına göre ”Ukrayna yeniliyor” şeklinde yorumlandı. Oysa savaşa nispeten tarafsız yaklaşan ve Batı ülkelerinin tavrını değerlendiren her yayın ve basın kuruluşu gibi NZZ de 2023 yılının son günlerinde, Ukrayna için kurulan Batı ittifakına eleştiriler yöneltiyor. NZZ gazetesi, 1780’de kurulmuş olup uluslararası ilişkiler ağırlıklı bir yayın çizgisinde haberler kaleme alıyor.
NZZ’ye göre; hayal kırıklıklarıyla geçen bir yılın ardından Ukrayna, ABD ve geri kalan NATO ortakları 2024 için yeni ve daha gerçekçi bir strateji bulmalı.
Ukrayna’ya 2022 Şubat ayında şok bir saldırıda bulunan Rusya, beklenmedik bir direnişle karşılaşınca, Kırım yarımadası ile Donbass bölgesinin karadan bağlantısını sağlayıp geri kalan her yerden çekildi. Böylece Ukrayna birlikleri, Rus birliklerini genel olarak savunmaya itti. Akabinde ülkenin kuzeydoğusunda ve güneyinde Ukrayna birlikleri geniş alanlar elde edince, Rus birlikleri Surovikin hattına oturdu. Rusya içinde baş gösteren komuta krizi, Wagner isyanı öncesi grup ile Moskova arasında yaşanan olaylar ve gerçekleşen kısa süreli isyan, 2023 yılı yazında Ukrayna adına bir karşı saldırının başlatılmasını mümkün kıldı.
Bu süreçte Batının askeri yardımı da yeni boyutlara ulaştı. Öncelikle 2023 Ocak ayında Almanya, ABD ve diğer NATO ülkeleri, Ukraynalılara ilk kez Batılı muharebe araçları ve zırhlı personel taşıyıcıları sağlamaya karar verdi. Böylece yeni kurulan Ukrayna tugaylarının, Batı silahlarının yardımıyla askeri bir atılım gerçekleştirmesine yönelik bir beklenti doğdu. Hesaplara göre bu tugaylar, daha sonra Gerasimov’un dediği gibi; Azak Denizi ve Kırım’a ve güneydoğu bölgelerine doğru başarılı bir şekilde ilerleyecekti.
Karşı saldırının başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından, Ukraynalıların 2023’te kullandıkları stratejiyi 2024’te kullanamayacakları artık çok açıktır. Resmi olarak da hedefin büyük ölçüde değiştiği görülüyor. Amaç, Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius’un geçtiğimiz günlerde söylediği gibi ”savaş alanında Putin’in savaşı kazanamayacağını anlayıp müzakere masasına geçeceği bir durum yaratmak.’’ şeklinde yorumlanabilir.
Dolayısıyla 2024 yılı Ukrayna ve Batı için savunma ve yeni güçlerin toplanmasıyla geçecek gibi görünüyor. ABD’li askeri temsilciler, yakın zamanda New York Times’a verdikleri röportajlarda bu stratejiyi ‘’tut ve inşa et’’ olarak adlandırdılar. Ukraynalı komutan Valery Zalushni de yakın gelecekte “derinlemesine bir atılımın” olmayacağını itiraf etti. General, öncelikle silah teknolojisindeki bazı boşlukların kapatılması ve yeni birliklerin eğitiminin iyileştirilmesi gerektiğine inanıyor.
NATO üyesi Estonya’nın Savunma Bakanlığı, Aralık ayı ortasında beklenmedik bir çıkış yaparak, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni fetihler yapabilmesi için ‘’Transatlantik Savunmayı Başarıya Hazırlamak: Ukrayna’nın Zaferi ve Rusya’nın Yenilgisine Yönelik Askeri Strateji’’ başlıklı bir makale yayınladı. Ek olarak Estonya, gelecek yıl Ukrayna’nın yeni kazanımlar edinebilmesi adına “stratejik savunma’’ konusundan söz ediyor. Tüm bu yaklaşımlar, hâlihazırda işgal altında olan bölgelerin (Ukrayna topraklarının yüzde 18’i) şimdilik Rusya’nın elinde kalacağı anlamına geliyor.
NZZ, bu noktada ABD’lilerin kast ettiği ‘’tut ve inşa et’’ stratejine yönelik zorlukları alt başlıklar halinde sıralıyor.
· Savunma: Ukrayna topraklarının geriye kalan yüzde 82’sini savunmak kolay olmayacak. Rusya bu sonbaharda birçok cephede saldırıya geçti. Özellikle üç taraftan kuşatma altındaki Donbass’ın Avdiyivka kenti tehdit altında kaldı. Ukraynalılar yakın zamanda Bakhmut bölgesinde ve daha kuzeyde, Luhansk eyaletindeki Kreminna yakınlarında da yenilgiler yaşadı. Ukraynalılar, savaşın ilk aylarında işlerine yarayan, daha sonra ihmal edilen bir görev haline gelen savunma inşasına yoğun yatırım yapıyorlar.
· Mühimmat: Ukrayna’daki savaşa topçu hâlâ hâkimdir; Bu nedenle el bombalarının ve topçu mühimmatlarının tedariki hayati önem taşıyor. Ukrayna silahlı kuvvetleri yaz aylarında topçu muharebesinde hala üstün bir güce sahipken, sonbahar itibariyle dengeler değişti. Kiev yönetimi tedarik sorunlarından şikâyetçi olmaya başladı. Ukraynalı üst düzey komutanlardan biri olan General Olexander Tarnawski’nin bu hafta söylediği gibi Ukrayna, tedarikin azalması sonucunda askeri operasyonlarını sınırlamak zorunda kaldı. AB, Mart ayına kadar bir milyon mühimmat teslim etme hedefini önemli ölçüde tutturamayacak. Bu nedenle 2024 yılı, hem Ukrayna hem de Batı için üretim kapasitelerinin hızla geliştirildiği bir yıl olmalıdır.
· Diğer askeri malzemeler: Ukrayna’nın uçaksavar sistemleri ve insansız hava araçları başta olmak üzere diğer silahlara, ayrıca elektronik muharebe araçlarına veya mayın temizleme donanımına da ihtiyacı var. Ya NATO cephaneliklerindeki stokların çok küçük olması ya da Amerikan Kongresi’nde askeri yardımın engellenmesinin planlamayı zorlaştırması nedeniyle, bunların tedariki soru işaretlerini beraberinde getiriyor. Bu arada Rusya sanayisini savaş ekonomisine dönüştürdü.
· Daha fazla kendi kendine yeterlilik: Ukrayna, Batı yardımının azalması ya da durması ihtimaline karşı kendisini hazırlamalıdır. Bu nedenle Kiev, resmi bilgilere göre üretimi bu yıl üç katına çıkan yerli silah endüstrisini daha da genişletmek istiyor. Savunma Bakanı Rüstem Umerov, geçtiğimiz günlerde yeni silah işbirliği sözleşmelerinden bahsetti. Batılı silah sistemlerinin de Ukrayna’da giderek daha fazla muhafaza edilmesi gerekiyor, böylece her seferinde zahmetli bir şekilde tamir için yurtdışına taşınmak zorunda kalmıyorlar. Örneğin Batılı bir şirket, gelecekte Ukrayna’daki İngiliz toplarının bakımını devralacak.
· Seferberlik: Ukrayna ordusunun büyüklüğü konusunda güvenilir rakamlar yok. Ancak Başkan Zelensky, askeri liderliğin yarım milyona kadar kişinin askere çağrılması yönünde çağrıda bulunduğunu duyurdu. Başkan, Ukrayna birlikleri arasında hâlihazırda 70.000 kişinin hayatını kaybetmesine ve yaklaşık 120.000 kişinin yaralanmasına neden olan savaşın ardından muazzam personel ihtiyacının altını çiziyor. Kalan askerlerin de dinlenmeye ihtiyacı olduğu belirtiliyor. Askere alma sistemi, savaşın başlangıcından beri neredeyse işlevini kaybetmiş durumda ve yürütülen soruşturmalar sonucunda binlerce Ukraynalı erkeğin rüşvetle yurtdışına kaçtığı gerçeği ortaya çıktı. Zelensky henüz personel krizinden çıkış yolunu da göstermiş değil.
· Eğitim: Yeni Ukrayna birimlerinin eğitiminin nerede ve nasıl gerçekleşmesi gerektiği sorusu da yurtdışında bulunan Ukraynalı erkeklerle yakından bağlantılı. Rus füzeleri Ukrayna’nın herhangi bir noktasına ulaşabildiği için, Kiev yönetimi askerlerin ülkedeki kışlalarda yoğunlaşmasını önlemek istiyor. Füze riskinin çok yüksek kalması ve Ukrayna’nın garnizonlarını uçaksavar sistemleriyle koruyamaması durumunda geriye kalan tek seçenek, yurtdışında eğitim vermek oluyor. Savaşın başlangıcından bu yana on binlerce Ukraynalı NATO ülkelerinde eğitim aldı ancak sayıları yüzbinleri bulan Ukraynalı erkekler için tahsis edilecek yeterli kapasite yok.
Bu tespitlerden sonra NZZ şu yorumu yapıyor: ”Ukraynalılar askeri stratejilerini siyah beyaz olarak sunamayacaklar. Bu nedenle gözlemcilerin bireysel kanıtlara dayalı bir resim oluşturması gerekiyor. Ayrıca, stratejik açıdan yeniden yönelim halen devam ediyor ve çeşitli çıkar gruplarından çok etkileniyor. Zelensky’nin siyasi nedenlerden dolayı büyük ölçekli zorunlu seferberlikten kaçınması muhtemel görülüyor. Amerikalılar ise 2024 yılı için daha mütevazı hedefler talep ediyorlar; Washington’daki felç göz önüne alındığında, zaten çok az katkıda bulunabilirler.”
ABD basınında çıkan haberlere göre Pentagon, ilk kez Kiev’e üç yıldızlı bir general gönderecek. Bu tutum, Ukrayna’da askeri danışman görevlendirmeme ilkesinden bir sapma olarak değerlendiriliyor. Pentagon, kalıcı bir varlıktan bahsetmek istemiyor ancak Korgeneral Antonio Aguto’nun uzun süre Kiev’de kalacağı anlaşılıyor. Kendisi daha önce Batı’nın Wiesbaden’deki bir Amerikan üssünden Ukrayna’ya yaptığı askeri yardımları koordine eden planlama ofisine başkanlık etti.
Aguto’nun Kiev’e taşınması, muhtemelen ‘’Amerikalı planlamacıların sahadaki duruma fazla yabancı oldukları’’ yönündeki eleştirilere bir yanıt olacak. Carnegie Vakfı’ndan Michael Kofman gibi askeri uzmanlar, ‘’Pentagon yetkilileri operasyonel ortamı ve Ukraynalıların nasıl savaştığını anlasaydı Ukrayna’nın karşı saldırısının daha iyi yönetebilirdi’’ diye düşünüyor. Kofman’a göre geriye dönüşte, ülkede Amerikan askeri gözlemcilerinin bulunmaması, bazı silah sistemlerinin bulunmamasından bile daha büyük bir hata olarak kabul ediliyor.
Washington Post’un yakın zamanda askeri kaynaklara atıfta bulunarak bildirdiği gibi ABD ve Büyük Britanya, Ukrayna saldırı planının geliştirilmesine doğrudan dâhil oldu. Askeri simülasyonlar kullanarak silah ihtiyacını belirlemeye çalıştılar. Ukraynalı askeri temsilcilerle de bu tür simülasyon oyunlarının önümüzdeki ay tekrar yapılması planlanıyor. Ancak bu sefer savunma stratejisinin bir parçası olarak.
Kiev ayrıca saldırı eylemleri için seçenekler arıyor. Bu arayış, Ukrayna’nın Batı silahlarına yönelik istek listesinde zaten görülebilir. Listede Abrams tankları ve Atacms füzelerinin yanı sıra F/A-18 jetleri, Apache ve Black Hawk helikopterleri de yer alıyor.
Ukrayna’nın Rusya’ya karşı ayakta kalabilmesi için 2024’te kapsamlı askeri yardıma ihtiyacı olacak. Kremlin rejimi zafere doğru ilerlediğini hissediyor ve Ukrayna’nın tamamını fethetmekten her zamankinden daha açık bir şekilde bahsediyor. Putin, başından beri Batı’nın yorulacağına bahse girdi ve şimdi kendisinin haklı çıkacağını düşünüyor. Bu sonbaharda “Ukrayna’nın cephanesi biterse, sadece bir haftası kalacak.” dedi.
