İsveç artık NATO’da!
Geçtiğimiz hafta, Macaristan’da iktidar partisi olan Fidesz Partisi’nin (Macar Yurttaş Birliği), İsveç’in NATO’ya üyeliğinin 26 Şubat Pazartesi günü oylanması adına Meclis’e önerge sunduğu aktarılmıştı.
Dün yaşanan gelişmelere göre, Macaristan Ulusal Meclisi’nde, İsveç’in Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı’na (NATO) üyeliğine ilişkin oylama yapıldı. Parlamentodaki oylama sonucunda İsveç’in NATO’ya katılımına onay verildi.
İsveç’in NATO’ya üyeliği için yapılan oylamada, 188 milletvekili “evet” oyu kullanırken 6 milletvekili ise “hayır” oyu verdi. Böylece çoğunluk karar sonucu Macar Meclisi, İsveç’in NATO üyeliğini onaylamış oldu.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “İsveç’in üyeliği, hepimizi daha güçlü ve daha güvenli kılacaktır.” açıklamasında bulundu. Macaristan Ulusal Meclisinin, İsveç’in NATO’ya katılımını onaylamasını memnuniyetle karşıladığını vurgulayan Stoltenberg, İsveç’in NATO’nun 32. müttefiki olacağını belirtti.
Kararın ardından X platformu (eski adıyla Twitter) üzerinden İsveç Başbakanı Ulf Kristersson’un, “Bugün tarihi bir gün… İsveç, Avrupa-Atlantik güvenliği için üzerine düşen sorumluluğu üstlenmeye hazır.” ifadeleri paylaşıldı.
Today is a historic day. The parliaments of all NATO member states have now voted in favour of Swedish accession to NATO. Sweden stands ready to shoulder its responsibility for Euro-Atlantic security.
— SwedishPM (@SwedishPM) February 26, 2024
İskandinav ülkelerden tebrik
Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, X platformundan “Onaylamayan son üye ülke olan Macaristan’da sveç’in NATO başvurusunu onayladı. Komşumuzu İttifaka dahil etmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz.” paylaşımında bulundu.
Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen de, ulusal yayın kuruluşu DR ile gerçekleştirdiği röportajda, İsveç’in başarısını kutlayarak, bu durumun NATO için oldukça olumlu bir gelişme olduğunu belirtti.
Norveç’in Başbakanı Jonas Gahr Store ise, X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, İskandinav ülkelerinin NATO çatısı altında birleşmesinin “tarihi bir an” teşkil ettiğini ifade etti.
İsveç’in NATO’ya katılım süreci nasıl gelişmişti?
İsveç’in NATO’ya katılım süreci, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında, İsveç’in yıllar süren askeri tarafsızlık politikasını sona erdirerek, transatlantik savunma ittifakına katılma kararı almasıyla başlamıştı.
17 Mayıs 2022 tarihinde, Finlandiya’nın NATO’ya üyelik talebinde bulunma kararının ardından İsveç Dışişleri Bakanı Ann Linde, ülkesinin de Atlantik İttifakı’na katılım başvurusunda bulunmak üzere imza atmış ve iki İskandinav ülke, 18 Mayıs 2022’de NATO’ya katılmak üzere resmen müracaatta bulunmuştu.
İki İskandinav ülkesinin NATO üyelik başvurusu Türkiye ve Macaristan’ın tereddütleri ve engelleriyle karşılaşmıştı. Türkiye ve Macaristan, farklı nedenlerden yola çıkarak, İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğini onaylamak için bazı koşullar öne sürmüşlerdi. Daha sonra bir dizi görüşmeler ve Finlandiya’nın verdiği birtakım taahhütler sonucunda, Finlandiya’nın NATO üyeliği Türkiye ve Macaristan tarafından onaylanmıştı.
İsveç açısından bu süreç, daha uzun ve çetrefilli geçmişti. Türkiye, NATO ittifakı üyesi olmak isteyen bir ülkenin NATO müttefiki Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) tarafından terör örgütü olarak tanınan PKK’ya açık (ya da kapalı) destek vermemesi gerektiği koşulunu dayatmış ve bunun güvencelerini talep etmişti.
Macaristan’ın İsveç’in üyeliğine hayır deme gerekçesi ise pek tabii Türkiye’den farklıydı. Macar yetkililer, İsveç’in Macaristan’a yönelik olarak ülkede demokrasi ve hukuk devleti eleştirilerini Macaristan’ın iç işlerine karışmak olarak değerlendirmiş ve üyeliğin bu nedenle onaylanmadığını dile getirmişlerdi.
Ayrıca Viktor Orban daima İsveçli mevkidaşı Kristersson’u ülkesine davet etmiş ve bu ziyaret gerçekleşmeden üyeliklerini onaylamayacaklarını ifade etmişti.
Geçtiğimiz cuma günü nihayet gerçekleşen Ulf Kristersson’un Macaristan ziyaret sırasında iki ülke arasında bir savunma sanayii anlaşması imzalanması da dikkat çekti. İsveç’ten 2001 yılında imzalanan sözleşme kapsamında Gripen uçaklarını kiralayan Macaristan’ın, 23 Şubat Cuma günü imzalanan son sözleşme değişikliği kapsamında var olan Gripen filosunu toplamda 18 uçağa çıkaracağı öğrenildi.
Uçak sözleşmesine ek olarak, Saab ve Macaristan Savunma Bakanlığı’nın, yüksek teknolojili endüstriyel işbirliğini ilerletmeyi ve savaş uçağı yeteneklerini geliştirmeyi amaçlayan bir Mutabakat Zaptı (MoU) imzaladığı da aktarılan bilgiler arasında yerini almıştı.
Elbette Kristersson’un Macaristan ziyareti sonrasında yapılan anlaşma pazartesi günü gerçekleşecek olan Macaristan Meclisi’nin İsveç’in NATO üyeliğini onaylamasının önünü açmıştı.
Halihazırda Türk Devletleri Teşkilatı çatısı altında iyi ilişkilere sahip olan ve süreç içerisinde İsveç’in üyeliğini veto eden Türkiye ve Macaristan arasında da elbette ki derin ve stratejik işbirlikleri yer almaktaydı. Viktor Orban, İsveç’in üyeliğinin sorulduğu her defasında, “İsveç önce Türkiye’yi ikna etsin” diyor ve topu Türkiye’ye bırakıyordu.
İki ülkenin sistematik işbirliği sayesinde şu anda hem Türkiye hem de Macaristan dilediği noktaları elde edip pazarlık masasından kârlı çıkarken İsveç de uzun vadede uğraşsa da istediğine ulaşmıştır.
