Ayrılıkçı Transdinyester bölgesinin yeniden Rusya gündemine gelmesinin akabinde Moldova, Fransa ile askeri işbirliğini artırmaya yönelik girişimlere başladı. Bilindiği üzere Transdinyester, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra 1990’larda Moldova’da yaşanan çatışmalar sırasında bağımsızlık ilan etti. Transdinyester, pratikte bağımsızlık kazandı ancak uluslararası alanda tanınmadı.
Dünyadan neredeyse izole bir şekilde yaşayan bölge, Moldova hükümeti ve uluslararası toplum tarafından, Moldova’nın bir parçası olarak görülüyor. Ukrayna’da başlayan savaşın akabinde, Moldova’nın hedef olarak görülmesi ile birlikte bölgedeki gerilim artmaya başladı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un Transdinyester milletvekilleri ile toplantı düzenlemesi, toplantı sırasında yaptığı açıklamalar ve milletvekillerinin yardım talep etmesi gerilimi tırmandırdı.
Rusya’nın etki alanı içinde gördüğü ülkelerdeki varlığını güçlendirmeye çalışan Fransa, Moldova ile de yakından ilgilenmeye başladı. Geçen ay Paris yönetimi, Rusya’dan uzaklaşmaya çalışan Ermenistan ile yeni savunma anlaşmaları yapmıştı.
Romanya’nın başkenti Bükreş’teki Avrupa Halk Partisi kongresine katıldıktan sonra Paris’e giden Moldova Cumhurbaşkanı Maya Sandu gazetecilere verdiği demeçte: ‘’Bu anlaşma güçlü bir mesaj veriyor. Moldova, Fransa’nın yanında güçleniyor. Fransa’nın desteğiyle yalnız olmadığımızı biliyoruz’’ dedi. Sandu ile birlikte konuşan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Moldova’nın demokratik gerçekliği ve Ukrayna gibi Avrupa geleceğine yönelik arzuları, kapısının önünde başka bir model geliştiren Başkan Vladimir Putin’in Rusya’sı için aslında bir zorluk teşkil ediyor.” dedi.
Fransa, bu çıkışıyla Moldova’yı Batı ülkeleri için daha öncelikli bir hale getirmeye çalışıyor. Moldova, Şubat ayında Paris Elysee Sarayı’nda düzenlenen Ukrayna’ya destek konferansında önemli bir gündem maddesi olarak ön plana çıkmıştı. Konferansta fikir birliğine varan liderler, Rusya’nın Ukrayna’daki saldırısıyla doğrudan tehdit edilen ülkelerin, özellikle de Moldova’nın savunulması, konusunda anlaştılar.
Moskova ile Moldova arasındaki gerilim, ülkenin AB’ye katılım müzakerelerine başlaması nedeniyle son zamanlarda önemli ölçüde arttı. Macaristan’ın itirazlarına rağmen, Ukrayna ve Moldova’nın Avrupa Birliğine üyelik müzakerelerine başlama kararı aldı. Moldova Cumhurbaşkanı Maya Sandu anlaşmayı memnuniyetle karşıladı ve ülkesinin AB üyesi olmak için gereken sıkı çalışmaya kararlı olduğunu söyledi.
Putin ise misilleme olarak, Transdinyester çıkışından sonra Moldova’nın Gagavuzya özerk bölgesini de destekleyeceğini belirtti. Yaklaşık 1 haftadır Moskova’da temaslarda bulunan Yevgenia Gutsul, Putin’in Gagavuzya’ya ve Gagavuz halkına uluslararası arenada yasal haklarını, otoritesini ve konumunu koruma konusunda destek verme sözü verdiğini açıkladı. Gutsul: ‘’ Putin’i duruşumuz ve ulusal çıkarlara bağlılığımız nedeniyle bizden intikam alan Moldova’daki yetkililerin kanunsuz eylemleri hakkında bilgilendirdim. Kişinev adım adım yetkilerimizi elimizden alıyor, bütçeyi kısıtlıyor ve yasal haklarımızı ihlal ediyor. Gagavuzya’da ve tüm ülkede istikrarsızlığı kışkırtıyor” dedi. Putin’in akabinde Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov da şunları söyledi: ‘’Rusya bu yardımı sağlamaya açık, ancak biz tüm sorunları istisnasız diyalog, siyasi diyalog yoluyla çözmeyi tercih ediyoruz.”
Geçtiğimiz yılın mayıs ayında Gagavuzya’da düzenlenen seçimlerde Şor Partisinin adayı Gutsul seçimi kazandı. Ancak Moldova hükümeti, haziran ayında Şor Partiyi yasa dışı ilan etti. Moldova Cumhurbaşkanı Sandu, Gutsul’un hükümet üyeliğini onaylayan kararnameyi de henüz imzalamadı.
Moldova’nın bağımsızlığından sonra özerklik statüsü alan 150 bin nüfuslu güney Moldova bölgesi olan Gagavuzya, çoğunlukla etnik Türklerden oluşuyor. Moldova Cumhuriyeti içinde yer almasına rağmen kendi yasama, yürütme ve yargı organlarına sahiptir.
Moldova ayrıca bu hafta muharebe tankları, toplar ve savaş uçakları da dâhil olmak üzere askeri teçhizata sınırlar getiren Avrupa’daki Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Anlaşması (AKKA) katılımını da askıya almaya karar verdi. Karar, resmi bildirimden 150 gün sonra yürürlüğe girecek ve böylece Moldova, muharebe tankları, zırhlı savaş araçları, toplar, saldırı uçakları ve saldırı helikopterleri tedarik etmek ve sorunlu bölgelere konuşlandırmak konusunda inisiyatifi eline alacak.
Moldova ile Fransa arasındaki savunma işbirliği anlaşması, ülkenin silahlanma ve silahlı kuvvetlerinin eğitiminin önünü açıyor. Fransız bir yetkiliye göre, anlaşmayı hazırlamak için geçen yıl Moldova’ya giden Fransa Silahlı Kuvvetleri Bakanı Sébastien Lecornu, Moldovalı mevkidaşı Anatolie Nosatîi ile gelecekteki silah sözleşmelerini ele aldı. Yaz mevsimine kadar Moldova’da bir Fransız savunma misyonu kurulacağı düşünülüyor.
Lecornu’nun temasları sırasında en dikkat çekici detay bir adet GM200 radarının satın alınmasına dair yapılan duyuru oldu. Ground Master 200, Fransız şirketi Thales Group tarafından üretilen orta menzilli bir AESA 3D radarıdır. GM200, hem bağımsız hava gözetleme radarı hem de hava savunma sisteminin sensör modülü olarak görev yapabilir. GM200, gözlem modunda 250 kilometre, angajman modunda da 100 kilometre menzile sahiptir.
