İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, İran’ın kuzeydoğusunda bulunan Meşhed kentinde 4 Kasım 1960 tarihine dünyaya geldi. Dönemin Şii mezhebinin eğitim ve kültür merkezi olarak kabul edilen Kum şehrinde ilahiyat eğitimi aldı.
Takvimler 1975 yılını gösterdiğinde, dönemin lideri olan Şah Rıza Pehlevi yönetimine karşı İranlı din adamlarıyla gerçekleşen toplantılarda yer aldı. Bu dönemde Reisi’nin, İran devriminin lideri olan Ayetullah Humeyni’nin fikirlerinden etkilendiği ve bundan sonraki dönemde hayatını bu fikirler doğrultusunda yaşadığı biliniyor.
Reisi, eğitimine devam ederek Shahid Motahari Üniversitesi’nden hukuk alanında doktora derecesi aldı. 1979’daki İran’daki devrimin ardından farklı bölgelerde savcı olarak görev yaptıktan sonra 1985 yılında savcı yardımcısı olarak başkent Tahran’a gönderildi.
Bazı kaynaklar, Reisi’nin 1980’li yıllarda İranlı siyasi mahkûmların infazına karar veren dört kişiden biri olarak gösteriyor. Reisi,1989-1994 tarihleri arasında Tahran savcısı, 1994-2004 tarihleri arasında Din Adamları Özel Mahkemesi’nde başsavcısı ve 2004-2014 tarihleri arasında da Yargıtay Birinci Hâkimi olarak görev yaptı. Bu süreçte, İran İslam Devrimi’nin lideri Ayetullah Humeyni’nin görüşleri çerçevesinde ülkenin yönetilebilmesi için rejime bağlı bir şekilde görevini gerçekleştirdiğinin altı çiziliyor.
İran’da düzenlenen 2009 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra yaşanan eylemlerin bastırılmasında rol oynayan Reisi, 2016 yılında Ayetullah Hamaney tarafından ülkenin en büyük vakfı olan Astan-ı Kuds-i Rezerv’inin başına getirildi. Bu görevde milyarlarca dolarlık bir para birikimini yönettiği biliniyor.
Reisi, 19 Haziran 2021’de İran’ın Cumhurbaşkanı oldu. İran’da yaşanan 1988, 2018 ve 2019 yıllarındaki olaylar sebebiyle, ABD’nin yaptırımlarına maruz kalan ilk seçilmiş İran lideri olarak tarihe geçti. Reisi’nin seçilmesinin, İsrail batı ülkeleri tarafından daha sert bir dönemin başlangıcı olarak değerlendirildi.
Reisi, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Hüdaferin ve Kız Kalesi barajlarının açılışı için bir araya geldikten sonra Tebriz’e dönüş yolunda, içinde bulunduğu helikopterin kötü hava koşulları nedeniyle kaza yaptığı bildirildi.
İran medyasındaki haberlere göre Reisi’nin bulunduğu helikoptere 12 saatten uzun süre ulaşım gerçekleşmedi. Pazartesi sabahı yerel saate göre saat 06:00 sularında kaza noktasının tespit edildiği belirtildi. Tespitin ardından kaza yerinde yaşam belirtisi olmadığı, böylece İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Amir Abdullahyan ve beraberindeki üst düzey yöneticilerin hayatını kaybettiği belirtildi.
✈️ Akıncı İHA, İran Cumhurbaşkanı Reisi'yi taşıyan helikopterin enkazı olduğundan şüphelenilen ısı kaynağını tespit ederek koordinatlarını İranlı yetkililerle paylaştı. pic.twitter.com/VzBt8JmZpI
— SavunmaTR (@SavunmaTR) May 20, 2024
Reisi ve İran dış siyaseti
Reisi’nin seçilmesinin ardından, uranyum zenginleştirme çalışmalarına devam etti. İran’ın Nükleer anlaşma görüşmelerine devam etmeyeceğini söyledi. Rusya ile olan askeri ve ekonomik ilişkileri derinleştirdi. Rusya – Ukrayna savaşı boyunca İran, Rusya’ya askeri ekipman ve mühimmat desteği sağladı.
Lübnan’da Hizbullah, Yemen’de Husiler ve Irak ile Suriye’de İran’a yakın silahlı gruplar İran dış siyasetinin sertleşmesine sebebiyet verdi. Her ne kadar 2023 yılının Mart ayında İran, bölgesel diğer bir güç olan Suudi Arabistan ile çeşitli temaslarda bulunsa da aynı yılın Ekim ayında Hamas’ın İsrail’e yönelik saldırısı ile İran için yeni bir dönem başladı. İran, son olarak İsrail’e yönelik büyük bir insansız hava aracı ve füze saldırısı düzenledi.
