ABD Savunma Bakanlığı,Çin’in en büyük çip üreticisi olan SMIC için yeni yaptırım kararları aldı. Savunma Bakanlığı, ABD’li şirketlerin SMIC teknolojisini lisanssız satmasını engelleyecek olan hükümetin Varlık Listesine eklemesini konuşuyor. ABD’nin Çinli çip üreticisi SMIC’yi Varlık Listesi’ne ekleme ihtimali, SMIC birkaç yıl içinde batabilir iddialarını da ortaya attı. ABD, Varlık Listesi’ne alınan şirketlere ülkesinden ürün ihraç edilmesini kısıtlıyor ya da yasak getiriyor.
Pentagon sözcüsü Sue Gough, Reuters tarafından yayınlan haberi doğruladı. Gough, bu durumun SMIC şirketine yapılan tüm ihracatın daha kapsamlı bir incelemeden geçmesini sağlayacağını belirtirken, incelemenin nedenleri hakkında yorum yapmadı. Gough’un bu açıklaması SMIC için büyük bir ticari kayıp anlamına geliyor. ABD, Varlık Listesi’ne alınan şirketlere ülkesinden ürün ihraç edilmesini kısıtlıyor ya da yasak getiriyor. Uzmanlara göre SMIC, üretimde kullandığı malzemeler konusunda yüzde 50 ABD’ye bağlı durumda. Çin, çip üretimi konusunda tamamen bağımsız olmak adına SMIC’ye büyük destek sağlıyor. Ancak ABD’nin yakın zamanda SMIC şirketini Varlık Listesi’ne alması, Çin’in bu planlarına da büyük darbe indirebilir.
Bernstein Research’ten Mark Li, bu durumu “Eğer ABD bu adımı atarsa, SMIC birkaç yıl içinde batabilir” şeklide yorumladı. ABD’nin kararı sonrası Çinli SMIC’ye ilk darbe hisselerden geldi. ABD’nin Çinli çip üreticisi SMIC’i Varlık Listesi’ne ekleme ihtimali, şirketin Hong Kong Borsası’nda işlem gören hisselerinin bir günde yüzde 22’den fazla değer kaybetmesine neden oldu. ABD bu adımı atarsa, SMIC birkaç yıl içinde batabilir iddiası da gündemde. ABD, Varlık Listesi’ne alınan şirketlere ülkesinden ürün ihraç edilmesini kısıtlıyor ya da yasak getiriyor.
“Çin Ordusu ile bağı var” iddiası
Dünyadaki çip üreticilerinin neredeyse tamamı, üretim sürecinde kullanılan birçok malzemeyi ABD’den, Applied Materials’tan temin ediyor. SMIC’nin Varlık Listesi’ne girmesi demek, bu malzemelere erişiminin kısıtlanması anlamına gelecek ve bu da üretim sürecine ağır darbe vuracak. ABD’nin şirkete karşı soruşturma başlatmasının nedeni, Çin ordusu ile arasında bağlar olduğu iddiası. SMIC ise bunu kesin bir dille yalanladı.
Çinli Bakan Lıjıan: “Bu apaçık bir zorbalık”
Çin Dışişleri Bakanı Zhao Lijian, ABD’nin ülkesindeki şirketlere karşı peş peşe aldığı yaptırım kararları için “Bu ahlaksız bir baskı. ABD, bir süredir ulusal güvenlik gerekçesinin arkasına sığınarak Çinli şirketlere yönelik çeşitli önlemler alıyor. Bu apaçık bir zorbalık. Buna kesinlikle karşıyız” şeklinde konuştu. SMIC, aynı zamanda, devlete ait askeri elektronik geliştiricisi olan CETC dahil olmak üzere Çin’in savunma sektörüyle çeşitli bağlara sahip.The Wall Street Journal hazırladığı raporda SMIC için, “CETC’nin yeni üretim teknolojilerini test etmesine yardımcı oldu ve CETC teknolojilerini kendi imalatında kullandı” yorumunda bulunmuştu. Ayrıca raporda, Çinli askeri araştırmacıların çip üretmek için SMIC teknolojisini kullandıklarını da daha önceden açıkladıkları söylenmişti.
Uzmanlar, Çin’in en büyük çip üreticisi SMIC’in, gerekli yazılım ve üretim ekipmanı da dahil olmak üzere ABD teknolojisine hala bağlı olduğunu söylüyor. SMIC, özel bir şirket olarak başladı, ancak devlet mülkiyeti zaman içinde istikrarlı bir şekilde artarak SMIC hisselerinin yüzde 45’inden fazlasına ulaştı. SMIC’in hisseleri New York Borsası’nda işlem görüyordu, ancak şirket hisselerini geçen yıl NYSE’den çıkardı. Hisseler şimdi Şangay ve Hong Kong borsalarında işlem görüyor.
ABD daha önce de Çinli şirketlere yaptırım uygulamıştı
ABD’nin çinli şirketlere karşı ilk kısıtlaması değil. Daha önce de Trump yönetimi Çinli telekom şirketi Huawei’e, Çin’in Sincan bölgesinde insan hakları ihlalleri iddiasında bulunan kuruluşlara ve son olarak da Güney Çin Denizi’nde tartışmalı adalar inşa etmekle uğraştığı iddia edilen Çinli şirketlere karşı da kullanmıştı. 2000 yılında Şangay’da kurulan SMIC, Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Ticaret Komisyonu veya USITC tarafından yayınlanan bir rapora göre, dünyanın en iyi beş yarı iletken üreticisi arasında yer alıyor. Paris’teki Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü geçen yıl hazırladığı raporda, SMIC’in düşük faizli krediler, vergi indirimleri ve üretim tesislerinin inşasına yardımcı olacak yatırımlar dahil olmak üzere hükümetin mali desteğinden yararlandığını söylemişti.
2018’de ise, Trump yönetimi, Varlık Listesi’ne farklı bir Çinli çip üreticisi olan Fujian Jinhua Integrated Circuit Co.’yu da eklemişti. Şirketin, ABD’nin ulusal güvenlik çıkarlarına aykırı faaliyetlere dahil olma konusunda önemli bir risk oluşturduğu söylenmişti. Aynı zamanda, devlete ait Fujian Jinhua’yı Micron’dan ticari sırları çalmakla suçlamıştı. Fujian Jinhua’nın savunma endüstrisi tarafından kullanılan DRAM yongaları olarak bilinen parçaların tasarımı ve üretimi ile ilgili hassas verileri çalmak için Tayvan’daki Micron çalışanlarını kullanma komplosunun parçası olduğu iddia edilmişti. O dönem de Çinli şirket iddiaları yalanlamıştı. ABD Ticaret Bakanlığı, şirketi kara listeye alırken, Çinli şirketi tehdit unsuru olarak gördüklerini söylemişlerdi. Çinli şirketler için bir diğer sıkıntı ise, ABD’nin bu şirketlere getireceği kısıtlamalar sonrası, diğer müttefiklerinin de onu takip etmesi ihtimali. Japonya ve Hollanda da çip üretimi için gerekli malzemeleri satan ülkeler arasında. Ancak ABD’nin aldığı bir kararın aksi yönde hareket etmeleri zor. Örneğin 2018’de Donald Trump, Hollandalı makine üreticisi ASML’in mikroişlemci üretiminde gerekli olan 150 milyon dolar değerindeki çip litografi makinesini Çin’e satmasını engellemişti.
Editör : SavunmaTR Haber Merkezi
