Ermenistan’dan kritik anlaşmadan çıkma sinyalleri!
Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Çarşamba günü Ermenistan Parlamentosu’nda yaptığı açıklamada, ülkesinin Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nden (KGAÖ) çekilme kararı aldığını duyurdu.
KGAÖ; Rusya, Belarus, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan gibi eski Sovyet Orta Asya ülkelerini kapsayan bir güvenlik ittifakıdır.
Dün parlamentoda gerçekleştirdiği soru-cevap oturumunda, Ermenistan’ın KGAÖ’den tamamen ayrılacağını ilk kez belirten Paşinyan, hükümetin son hamleyi ne zaman yapacağına dair yöneltilen soruya ise, “Çıkacağız. Ne zaman çıkacağımıza biz karar vereceğiz. Söylüyoruz, bu söz yeterli değil mi? Sizce bir sonraki adım ne olur, geri dönebilir miyiz? Başka yolu yok.” ifadelerini kullanarak yanıt verdi.
Öte yandan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan ise Başbakan’ın sözlerinin şu anda KGAÖ’den ayrılma kararı aldığı anlamına gelmediğini kaydederek, “Başbakan ne zaman ayrılacağımıza karar vereceğimizi ancak geri dönmeyeceğimizi söyledi. Ne eksik ne de fazla. Eğer birileri, Ermenistan Başbakanı’nın Ermenistan’ın KGAÖ’den ayrıldığını söylediğini iddia ediyorsa yanılıyordur ve bunu kanıtlamak çok kolay.” ifadelerini kullandı.
Kremlin tarafından ise konuya ilişkin henüz bir açıklama gelmedi.
Ermenistan, KGAÖ ile ilişkilerini dondurmuştu
Başbakan Nikol Paşinyan, 12 Mart’ta yaptığı açıklamada, Ermenistan’ın KGAÖ ile ilişkilerini dondurduğunu ve örgütün faaliyetlerine katılmadığını belirmişti. Ayrıca, Erivan yönetiminin KGAÖ Genel Sekreteri Yardımcısı pozisyonuna bir atama yapmadığını ifade etmişti.
Paşinyan, bu adımların neden olarak KGAÖ’nün, Ermenistan’daki sorumluluk bölgesine ilişkin sorulara tatmin edici yanıtlar vermemesini gösterdi.
Rusya – Ermenistan ilişkilerinde son durum
Erivan ile Moskova arasındaki ilişkiler, Azerbaycan’ın sonbaharda Dağlık Karabağ bölgesini ele geçirmesi ve bölgedeki 30 yıllık etnik Ermeni ayrılıkçı yönetimine son vermesiyle ciddi bir şekilde bozuldu.
1992 yılında Ermenistan, Azerbaycan toprağı olan Dağlık Karabağ’la birlikte Azerbaycan’ın yedi bölgesini daha işgal etmişti. Yaklaşık dört yıl önce ise Azerbaycan, Dağlık Karabağ ve çevresindeki bazı bölgeleri tekrar kontrol altına almıştı.
Başbakan Nikol Paşinyan, bu olaylar sonrasında Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü ve Rusya ile olan hayal kırıklığını sık sık dile getirmiş ve Ermenistan’ın güvenliğini sağlamak için Moskova’ya olan güvenin kalmadığını belirtmişti.
Ayrıca Erivan,1 Şubat’ta “Putin’in Ukrayna’da savaş suçları işlediğini öne süren” Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne resmi olarak katılmış, bu adım ise Rusya tarafından “dostça olmayan bir hareket” olarak nitelendirilmişti.
Kremlin yönetimi, Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan’ın Batı’ya yanaşma çabalarına ve Moskova’nın etkisi altındaki ittifaklardan uzaklaşma girişimlerine tepki göstermişti.
Paşinyan’ın Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü’nden çekilme kararı, aynı zamanda Azerbaycan ile barış anlaşması müzakereleri çerçevesinde dört sınır köyünü Bakü’ye devretme planları nedeniyle iç politikada büyük protestolara neden olmuştur. Bu protestolar, Paşinyan’a yönelik istifa çağrılarını da beraberinde getirmiştir. Bu durum, Erivan yönetiminin hem iç hem de dış politikada kritik bir dönemeçte olduğunu göstermektedir.
Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü hakkında
Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ), 1992 yılında altı Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyesi tarafından kurulmuş bir hükümetlerarası askeri ittifaktır. Örgüt, 15 Mayıs 1992 tarihinde Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te imzalanan Kolektif Güvenlik Antlaşması ile temellerini atmıştır.
KGAÖ’nün temel amacı, üye devletlerin bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü korumak, askeri tehditlere karşı koymak ve ortaya çıkabilecek güvenlik tehditlerine karşı müşterek bir savunma mekanizması oluşturmaktır.
KGAÖ’nün kurucu üyeleri Rusya, Kazakistan, Ermenistan, Kırgızistan ve Tacikistan’dır. Belarus 1993’te katılmıştır. Gürcistan 1993’te katıldığı bu örgütten 2009’da ayrılmış, Özbekistan ise 1992’de katılıp 2012’de ayrılmıştır.
KGAÖ’nün Yapısı
- Devlet Başkanları Konseyi: Örgütün en yüksek karar alma organı olup, üye devletlerin devlet başkanlarından oluşur.
- Dışişleri Bakanları Konseyi: Dış politika ve güvenlik konularında faaliyet gösterir.
- Savunma Bakanları Konseyi: Ortak askeri faaliyetlerden sorumludur.
- Kalıcı Temsilciler Konseyi: Örgütün günlük işleyişini yönetir.
- Sekreterya: Örgütün idari işlerini yürütür.
KGAÖ, üye devletler arasında askeri işbirliğini pekiştirmek için ortak askeri tatbikatlar düzenler, barışı koruma operasyonlarına katılır, sınır güvenliğini destekler ve terörle mücadele eder. Aynı zamanda, siyasi ve ekonomik işbirliğini de teşvik eder.
KGAÖ, Ukrayna krizi ve Suriye İç Savaşı gibi bölgesel güvenliği tehdit eden konularda aktif rol almaktadır. Ayrıca, Afganistan’daki istikrarsız durum ve terör tehdidine karşı da önlemler almaktadır. Örgüt, global ve bölgesel güvenlik meselelerinde etkin bir şekilde yer almaya devam ediyor ve üye ülkelerin güvenlik ve istikrarını koruma çabalarını sürdürmektedir.
